“MANGALA” OYUNUNUN ADI NEREDEN GELİY0R?

Namık Açıkgöz

“Mangala” günümüzde bir tür masa oyunu olarak yaygın ama biz bu oyunu masada değil, Manisa’nın Tırgıtlu ilçesinin Osmancık köyünde, çöğür ağaçlarının gölgesinde, yerde oynardık.

Kısaca oyunumuzu anlatayım.

Yere iki sıra halinde üçer tane çukur kazılır; küçük bir kayrak taşın bir tarafına tükürülür ve “Yaş mı kuru mu?” diyerek atılır. (Dağ başında para ne gezer? Para olursa “Yazı mı tura mı?” atacağız ama para yok. Hem, dağ başına paraya ihtiyaç yok ki, Orada hiçbir şey satılık değil.) Taş yere düştüğünde, ne geldiyse oyuna o başlar. Oyunun temel malzemesi keçi b.kudur. İki tarafın elinde de 9 tane keçi b.ku olur. Başlama şansı kazanan, önündeki çukurların sağında ve saat yönünün tersine keçi b.klarını dağıtmaya başlar. Biri bitirir dağıtmayı öteki başlar,,,. Böyle böyle devam edilir. Ütmeli bir oyun olduğundan çukurlardaki keçi b.kları tek veya çift sayıya göre alınıp, yandaki çukura bırakılır.

Oyunun nasıl oynanacağına dair internette pek çok bilgi var. DTCF’den kardeşim Arslan Küçükyıldız, üşenmedi “Türk Zekâ Oyunları 1 Köçürme-Mangala” adıyla bunun kitabını da yazdı. Burada oyunun nasıl oynandığıyla uğraşmayalım; oyunun adının nereden geldiğine bakalım.

Biz çocukluğumuzda çöğür ağacının altında oynarken buna “çukur” derdik… Sivri çubuklarla iki sıra halinde altı tane çukur kazar, keçi b.kuyla oynardık. Çoook ilerki yaşlarda bu oyunun adının “mangala” olduğunu öğrendik ve oyun aetık ahşaba yapılmış çukurlarla ve masada oynanıyordu. Bizim “çukur”un adı başta ve tabii ki Divanu Lugati’t-Türk’te "köçürme"imiş “kümelek,emme, kale,hane, kuyucuk taşı,........

© tarihistan.org