Bulgarlar Ogur kökenlidir. Tarih sahnesine çıkışları Hunlar zamanında olmuştur. 630’da Göktürkler dağılınca bağımsız olmuş ve Büyük Bulgar İmparatorluğu’nu kurmuştur. Bulgar Devleti'nin kurucusu Kurt (Kobrat, Kubratos)dur. Çok uzun ömürlü olamayan Bulgarlarda önce hakanın çocukları arasında taht kavgaları baş göstermiş, sonra Hazar Kağanlığı'nın baskıları sonucunda Bulgar Devleti parçalanmıştır.

Büyük Bulgarya Devleti parçalandıktan sonra Bulgarlar ikiye ayrılarak farklı yerlere savrulmuş; İtil-Kama havzasına çekilen Bulgarlar kendi yoluna, Tuna havzasına çekilen Bulgarlar kendi yoluna gitmiştir. Bu yol ayrımı, sadece kültür, coğrafya ve töre başlıklarıyla sınırlı kalmamış, din tercihlerinde de kendini göstermiştir. İtil-Kama havzasında kalan Bulgarlar Müslüman olurken, Tuna havzasındaki Bulgarlar ise Hristiyan olmayı tercih etmiştir.

Müslüman Olup Tatar Adını Alan İtil Bulgarları

Büyük Bulgarya Devleti’nin parçalanmasından sonra, çoğunluğu Otuz-Ogur'lardan oluşan bir grup İtil ve Kama nehirleri arasındaki havzaya çekilmiş, burada 7. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar yaşamıştır. Ogurlar (Bulgarlar) burada Hunlardan, Sabarlardan, Uzlardan kalan Türk boylarıyla birleşmiş, bütün bölgeyi de Türkleştirmiş idiler. Türklüklerini koruyan ve “Tatar” adıyla anılan bu Ogur (Oğuz) lar, ilk İslamlaşan Türk kavimlerindendir. Sağlam bir siyasi teşkilat halinde kurdukları devlet, Moğol istilasına kadar 5,5 asır yaşamıştır.

Yerleşik bir hayat yaşayan Bulgar Türkleri; tarıma elverişli toprakları çok iyi değerlendiriyor, çeşitli ürün yetiştiriyor, hayvan besliyorlardı. Ormanları da çoktu. Dericilik, kürkçülük gelişmişti. Ticaret için kuzeyde Kuzey Buz Denizi’ne, güneydoğuda Hazar, Aral ve Harezm'e, daha doğuda Türkistan, İran ve Mısır'a kadar kervan gönderiyor, özellikle kürk ve deri eşya ihraç ediyorlardı. Fakat bal, fındık, kılıç, zırh da satıyorlardı. “Bulgarî” denen Bulgar meşinleri ve çizmeleri dünyada meşhurdu.

Hazar başkentinin adı gibi Bulgar Türklerinin başkenti de “Bulgar” adını taşıyordu. Bu şehir, bugünkü Kazan şehrinin 115 km. kadar güneyinde yer alıyordu. Bugün buralarda oturan Kazan Türkleri’nde, dericilik ta o zamandan beri millî bir sanat olarak devam etmekte olup hala önem taşıyor.

Bulgar Türklerinin önceden tabi oldukları Hazar Hakanlığı zayıfladıkça Bulgar Hakanlığı güçlendi. Büyük şehirler kuruldu. Başkent “Bulgar” şehri 9-12. yüzyıllarda Doğu Avrupa’nın en önemli ticaret merkezi idi. Fakat başka güzel şehirler de kurmuş veya imar etmişlerdi. Bu şehirlere Suvar, Osal, Tetiş, Cüke-Tav, Züye, Kermencüm, Kazan örnek gösterilebilir.

Başlangıçta Bulgarlar (Ogurlar) grup halinde........

© Manisa Meydan Gazetesi