2025 yılı dünyada bir döne­min kapanmakta olduğu tar­tışmasının bittiği yıl oldu. Küre­sel düzenlerin oluşması da de­ğişmesi zaman alır. 1980’lerde yerleşik hale gelen neoliberal küreselleşme döneminin dikiş­leri 2008 krizinde atmış, Covid pandemisi, Ukrayna’da ve Filis­tin’deki savaşlar eski düzenin yama tutmayacağı göstermişti. ABD Başkanı Trump’ın ikinci dönemindeki uygulamaları ise tabuttaki son çivi oldu.

Eski küresel düzenin yıkılma­sı yeni düzenin ise henüz şekil­lenmemiş olması herkesi ku­rallarını bilmediği bir oyunu oynamak zorunda bıraktı. Bu durumun yarattığı belirsizlik­ler ve riskler 2026 yılına tedir­ginlikle bakılmasına yol açıyor. Ama ben o fikirde değilim. Çün­kü eskinin yıkılması yerine daha iyi bir şey koyma fırsatı demek.

Eski küresel düzen ne dünya­nın ortak iradesinin ürünüydü ne de tam anlamıyla bir düzendi. İkinci Dünya Savaşı’ndan galip çıkan ülkelerin damgasını taşı­yordu. Dünyanın geri kalan ül­kelerinin dünyanın nasıl yöneti­leceği konusunda pek söz hakkı yoktu. Söz sahibi olan ülkelerde de politika sadece belli ayrıca­lıklı sınıfların çıkarları doğrul­tusunda şekilleniyordu.

Sistem hem ülkelerin kendi içlerinde hem de ülkeler arasın­da ekonomik ve toplumsal kırıl­ganlıklar yarattı. Büyüyen eşit­sizlik ve adaletsizliğin sonucu krizler, göç dalgaları, güç müca­delesi, demokratik zafiyet, aşırı siyasi uçların güçlenmesi oldu. Öyle ki bu sorunlar artık taşına­maz hale geldi. 2025’te bununla yüzleştik.

Küresel düzenin yeni hatları........

© Dünya