“İbtida-ı hayr-ı küllî Bismillâhtır. Biz dâhi evvelâ onunla teşrîf oluruz. İdrâk eyle ey nefs-i insan, bu kelime-i mübâreke İslâm'ın alâmet-i fârikası olduğu gibi, kün mevcudâtın lisân-ı hâliyle eyledikleri vird-i zebândır.”

Bu ifâde, Risâle-i Nûr okuyucularına yabancı gelmeyebilir. Çoğunun aklına, Sözler’in Birinci Söz’ünün ilk paragrafı gelecektir:

“Bismillâh, her hayrın başıdır. Biz dâhi başta ona başlarız. Bil ey nefsim, şu mübârek kelime İslâm nişânı olduğu gibi bütün mevcudâtın lisân-ı hâliyle vird-i zebânıdır.”

Bediüzzamân Hazretleri, Risâle-i Nûr’ları basît ve âvam lisânıyla yazdığını belirtmişlerdir.[1] Bu bağlamda, günümüzde insanların eserin dilini “ağır, anlaşılır değil” olarak nitelendirmeleri üzerine düşündük: Bediüzzamân Hazretleri Risâle-i Nûr’daki bu ifâdeyi yukarıdaki ifâde gibi de yazabilirdi.

Bediüzzamân Hazretleri, bu veya daha ağır ve daha sanatlı ifâdeleri yazamaz mıydı? Eski eserlerinden ve İstanbul'da bulunduğu yıllarda gazetelere yazdığı yazılardan anlaşılacağı üzere, yazabilirdi. Bu yazılarını okuyanlar, onun ne derecede sanatlı ve derîn bir dil bilgisine sâhip olduğunu iyi bilir ve bunu müşâhede eder.

Gelin öncelikle bu iki ifâdeyi analiz edelim ve Risâl-i Nûr’u biraz daha iyi tanıyalım:

İki ifâdeyi karşılaştırdığımızda, her ikisi de aynı temel mesâjı taşıyor, ancak dil kullanımı ve stil açısından farklılıklar gösteriyorlar. Risâle-i Nûr’un ifâdesi daha sâde ve günümüz Türkçesine yakın bir kullanım sergilerken, diğer ifâde daha ileri düzey ve edebî bir Osmanlıca kullanımına sâhip:

DİLBİLGİSİ VE YAPI:

STİL VE EDEBÎ DEĞER:

SEMANTİK (ANLAM) VE İÇERİK:

OKUYUCU ETKİLEŞİMİ:

Her iki ifâde de aynı temel konuyu ele alıyor, ancak diğer ifâde, dilin ve edebiyâtın sanatsal yönlerini kullanarak daha derîn bir etki bırakıyor. Risâle-i Nûr’un ifâdesi ise mesâjını daha geniş bir kitleye ulaştırmak için sâde ve anlaşılır bir dil tercih ediyor. Bu farklı yaklaşımlar, her iki metnin de kendi içinde değerli olmasını sağlıyor, ancak farklı kitlelere ve amaçlara hizmet ediyorlar.

Her iki ifâdeyi de hizmet ettikleri amaca göre analiz ettiğimizde şu sonuçlara varıyoruz:

Her iki ifâdenin amacı, İslâmî kavramları ve inânçları ifâde etmek olsa da bunu yaparken kullandıkları yöntemler ve hedef kitleleri farklıdır. Risâle-i Nûr’un ifâdesi daha geniş ve çeşitli bir kitleye ulaşmayı hedeflerken, diğer ifâde daha dar ve spesifik bir kitleye, özellikle edebiyât ve dilbilimi ile ilgilenenlere hitâp eder.

Risâle-i Nûr’u okuyanlar ve inceleyenler onun, İslâm inâncı ve ahlâkı üzerine derîn felsefî ve teolojik konuları işlediğini görmektedirler. İslâm inâncı ve ahlâkı üzerine derîn felsefî ve teolojik konuları basît bir dil ile ifâde etmek zor bir iştir ve bunu başarabilmek büyük bir beceri ve mârifet göstergesidir. İşte bunun nedenleri:

Risâle-i Nûr'un bu başarısının altında yatan, bu tür zorlukların üstesinden gelme yeteneğidir. Soyut ve karmaşık konuları basît bir dille ifâde edebîlmek hem derîn bir konu hâkimiyeti hem de olağanüstü bir ifâde becerisi gerektirir. Bu yüzden, bu tür bir başarı, büyük bir mârifet ve beceri olarak kabûl........

© Risale Haber