Οι γιορτές έχουν πάντα έναν ήχο: το χαρτί του περιτυλίγματος, το ποτήρι που χτυπάει «στην υγειά μας», το κουδούνι της πόρτας που χτυπάει για μια επίσκεψη. Στην κατοχική Αθήνα, όμως, οι γιορτές είχαν κι έναν άλλο ήχο, πιο αιχμηρό: εκείνον της έλλειψης. Όχι ως αφηρημένη λέξη, αλλά ως μετρημένο ψίχουλο, σαν κατσαρόλα που μπαίνει στη φωτιά χωρίς να είναι βέβαιο ότι θα έχεις κάτι να ρίξεις μέσα.

Οι γερμανικές αρχές κατοχής με επιτάξεις και λεηλασία πρώτων υλών και τροφίμων, δημιούργησαν έλλειψη των πάντων. Και πάνω στην έλλειψη πάτησαν οι μαυραγορίτες, που έκαναν την πείνα εμπόρευμα και θησαύρισαν.

Τα πρώτα Χριστούγεννα που η Αθήνα ζει υπό γερμανική κατοχή, τον χειμώνα του 1941–42, έρχονται μαζί με πρωτόγνωρο κρύο και λιμό. Κι όμως, ακόμα και τότε, η πόλη αναζητά τις μικρές «ρωγμές» όπου μπορεί να χωρέσει μια αίσθηση γιορτής: μια μυρωδιά, ένα ζεστό ρόφημα, μια βόλτα στο κέντρο, ένα κάτι που θυμίζει το «πριν». Σε κάποια κρεοπωλεία εμφανίζονται μικρές ποσότητες κρέατος που εξαφανίζονται αμέσως∙ στα Χαυτεία κάνει την εμφάνισή του ένας προπολεμικός σαλεπιτζής και ξεπουλά σε λίγα λεπτά. Η ανάγκη δεν καταργεί την επιθυμία· απλώς την αναγκάζει να αλλάξει μορφή.

Η «ευρηματικότητα» που επέδειξαν δεν ήταν ρομαντική αρετή· ήταν αναγκαστική προσαρμογή. Όταν ο κατακτητής αδειάζει αποθήκες, επιτάσσει την παραγωγή και διαλύει την αλυσίδα τροφοδοσίας, η κουζίνα δεν είναι χώρος έμπνευσης αλλά πεδίο επιβίωσης.

Οι δυνάμεις Κατοχής κρατούσαν τα κλειδιά της αγοράς και οι μαυραγορίτες κρατούσαν τα κλειδιά της αποθήκης, με αποτέλεσμα το τραπέζι των Αθηναίων να αδειάζει. Αυτή είναι η συνθήκη μέσα στην οποία γεννήθηκαν οι «συνταγές της πείνας».

Σήμερα μιλάμε για «καλάθια δώρου» ως κάτι αυτονόητο. Τότε, το δώρο ήταν πρακτική επιβίωσης. Οι........

© news247