Kavramsal olarak “izlenen yol, yöntem, örnek alınan uygulama, örf ve gelenek” anlamlarına gelen “sünnet”, Hz. Peygamber için kullanıldığında, onun uygulamalarını ve gittiği yolu tanımlar. Dolayısıyla sünnetin ne olduğunu anlamak için Hz Peygamber’in konumunun iyi analiz edilmesi gerekiyor, zira çoğu kere konuya kategorik yaklaşılıyor ve bunun da kafa karışıklığına sebep olduğu görülüyor. Yapılacak böyle bir analizin de “kelim-i şehadet” üzerinden yapılmasında, hem gereklilik hem de yarar bulunuyor. Bilindiği gibi “kelime-i şehadet” te iki temel öge yer alıyor. Bunlardan birincisi, “Allah’tan başka ilah olmadığına inanmak”; ikincisi de “Hz. Muhammed’in Allah’ın kulu ve resulü olduğunu onaylamak.” Diğer bir ifade ile “kelime-i şehadet”, hem Allah Teâlâ’nın insan karşısındaki konumunu/ilahlığını, hem de Hz. Peygamber’in Allah karşısındaki konumunu/kul ve resul oluşunu ifade ediyor. “İman” da bu konumları kabul ve tasdik etmenin adı oluyor.

Hz. Muhammed, her insan gibi beşerî vasıfları olan bir peygamberdir. Onun yemesi, içmesi, oturması, kalkması, konuşması da her insan gibi tabiî ve fıtrîdir. O bir peygamberdir, ama aynı zamanda bir babadır, kocadır, amcadır, hâkimdir, devlet başkanıdır, komutandır, kısaca yerine göre yasama; yerine göre yürütme; yerine göre yargı erkini elinde bulunduran bir peygamberdir. Bir başka ifade ile Hz. Peygamber, yukarda saydığımız bütün bu sıfatların ve erklerin kendisinde birleştiği tek kişidir. Dolayısıyla Hz. Peygamber’in peygamber olarak tebliğ ettiği ayetler ile tebyin ettiği ayetlerin dışında da kendi iradesi ile söylediği sözler, yaptığı işler, kısaca içtihatları da söz konusudur. Abdülcelil İsa, bu içtihatları kesin olan, zan, temenni, niyet ve istek ifade eden; iznin verme, yasaklama, uygun görme ve dua etme şeklinde tasnif eder.[1] Bu içtihatlarında onun bazı hataları olmuşsa da bu hatalar Allah tarafından tashih edilmiştir. Şayet Hz. Peygamber, söylediği her sözü ve yaptığı her işi, vahiy ile söylemiş ve yapmış olsaydı, onun hata yapması söz konusu olmazdı. Zira bu durum, önce Hz. Peygamber’in hata yaptığı, daha sonra Allah tarafından bu hatanın düzeltildiği şeklindedir.

Hz. Peygamber’in diğer insanlardan tek farkı, kendisine vahiy gelmiş olması, yani Allah tarafından “resul” ve “nebi” olarak görevlendirilmiş olmasıdır. Nitekim “Ey Peygamber! De ki: “Ben de sizin gibi bir beşerim. Ne var ki bana Tanrınızın tek Tanrı olduğu vahyedilmiştir”[2] ayeti, bunu açıklamaktadır. Dolayısıyla Hz. Muhammed, beşer olan bir resuldür. Bunun da anlamı, onun hem bir beşer, hem de bir resul olarak söylediği sözler ve yaptığı işler var, demektir. Nitekim o da “resul Muhammed” olarak kendine vahy edileni önce tebliğ, sonra da o tebliğ ettiklerinden gerekli gördüklerini tebyin etmiştir. “ Sana da Zikr’i/Kur’an’ı indirdik ki insanlara kendilerine indirileni açıklayasın. Ola ki düşünüp öğüt alırlar” [3] ayeti, Hz. Peygamber’in tebyin görevini açıklamaktadır. Onun bu tebyini de genellikle lafızların içeriklerini doldurma, anlam genişletmesi veya daraltması şeklinde olmuştur. Özellikle taabbudî konulardaki lafızların içerikleri Hz. Peygamber tarafından doldurul­muş; namaz, oruç, hac ve zekât gibi kavramlar, onun tarafından açıklanmış ve hayata geçirilmiştir. Bu nedenle onun iman, ibâdet ve ahlak konularındaki........

© Mir'at Haber