Başlıktaki “denge” (muvazene) kelimesi, aynı zamanda kavramı doğal olarak her olay, olgu ve durum itibariyle farklı anlamlar, işlevler ve sonuçlar içerir. Terazi simgesel bir örnek olarak düşünülebilir. İki kanadı olan terazinin birinde sabit değeri simgeleyen değer ölçüsü bulunur. Matematiğin birimleri ya da değerleri, yüz gram, bir kilo vb. sabit ölçüyü ifade eder. Bu demir vesaire gibi cisimler ile somut hale getirilebilir. Eskiden çerçi, gezici satıcılar, köy veya mahalle bakkallarında demirden ölçü birimi yerine bir beze sarılmış veya bir torbaya konulmuş herhangi bir cisim kullanılırdı. Bu da sabit ölçü değeriydi, ama dışa vurulmasa da alıcıda bir güvensizlik doğururdu, en azından bir itminansızlık duygusunu devindirirdi. Oysa soyut ve normatif olan matematiksel değer birimi, cisimlere, nesnelere, uygulamaya aktarılmak istendiğinde somutlaşırlar. Somutlaşmayı sağlayan şeyin muhtelif olması kaçınılmazdır. Tıpkı terazinin diğer gözüne konulan herhangi bir cisim, nesne vb. gibi. Sözgelimi manavda ihtiyaç duyulan bir kilo soğan, domates, mandalina, elma, bakkal veya markette bir kilo un, bulgur, pirinç, şeker vb. aldığınızda, işte terazinin bu gözü değişken nitelik gösterir. Ama bu değişkenlik aslında bir ölçüye, ilkeye, düstura, kurala bağlıdır. İnanç alanından, ahlâk ve hukuk, gelenekten kültüre, iktisattan sosyolojiye varıncaya kadar, terazi örneğinin simgelediği bir denge durumu söz konusudur, ama gerçekleşme şartları, imkânları, sonuçları farklı şekillerde tezahür ederler.

Toplumsal denge, denildiğinde, birçok değişkeni göz önüne almak........

© Milli Gazete