Ιστορική εισαγωγή για τους νεότερους: σταθμός του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος και πρόβα τζενεράλε της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, ήταν η κατάληψη της Νομικής Σχολής τον Φεβρουάριο του 1973. Αφορμή ήταν η υποχρεωτική στράτευση 52 συνδικαλιστών φοιτητών, που βρέθηκαν σε μερικά εικοσιτετράωρα από τα φοιτητικά θρανία στο στρατό της χούντας. Ημουν ένας από αυτούς.
H θητεία στον στρατό ήταν περιπετειώδης και δύσκολη. Το καθεστώς ήταν στρατιωτικό, επομένως οι αξιωματικοί, φιλοχουντικοί στη μεγάλη τους πλειοψηφία, είχαν δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω στους στρατιώτες. Ιδίως πάνω στους ανεπιθύμητους κομμουνιστές φοιτητές, που είχαν τολμήσει να αμφισβητήσουν την Ελλάδα των Ελλήνων Χριστιανών και την επανάσταση των τανκ.
Εκανα τη βασική μου εκπαίδευση στο στρατόπεδο της Αεροπορίας στον Αραξο. Οι πρώτες σαράντα μέρες ήταν δύσκολες. Στο τέλος της εκπαίδευσης μας έδωσαν ειδικότητες. Εμένα με έκαναν ΑΠΑΕ. Δεν ξέρω αν δίνουν και σήμερα τέτοια «ειδικότητα». Σημαίνει «Ανευ Προσόντων Ανευ Ειδικότητας». Ετσι, ενώ οι περισσότεροι έφυγαν για τις μονάδες τους, εγώ έμεινα στο Κέντρο Εκπαίδευσης στον Αραξο, με καμιά τριανταριά Απαέδες ακόμη.
Από αυτούς 2-3 ήταν επίσης χαρακτηρισμένοι ως αντεθνικώς δρώντες, όπως ο Χαράλαμπος Γκότσης που έγινε τη δεκαετία του 2010 πρόεδρος του Χρηματιστηρίου και ο Τάσος Ορφανός, που συνάντησα πολλά χρόνια αργότερα, δικηγόρο στην Καλαμάτα. Οι υπόλοιποι είχαν διάφορα ψυχικά προβλήματα. Ενας φώναζε τη μαμά του κάθε βράδυ, στον μεγάλο θάλαμο που μας είχαν βάλει να κοιμόμαστε όλοι μαζί.
Το στρατόπεδο μετακόμιζε τότε, καλοκαίρι του 73, από τον Αραξο στην Τρίπολη. Ετσι εμείς οι άνευ προσόντων φορτώσαμε κακήν κακώς όλο το στρατόπεδο στο τρένο και πήγαμε στο νέο, στην Τρίπολη. Είχε ομίχλη και τα βράδια έκανε τσουχτερό κρύο. Εκεί σκάψαμε για να κατασκευαστούν οι «Καλλιόπες», τα αποχωρητήρια του νέου στρατοπέδου, αφού πριν ξεφορτώσαμε το τρένο με τα κρεβάτια, τα καζάνια, τα γραφεία, τα ταμπλό με το πουλί της χούντας, τα κάδρα του Παπαδόπουλου και τον κάτσε- Τούρκο-να- σε- φάω παρωχημένο οπλισμό.
Φαίνεται ότι είχα αποδειχθεί καλός στο κουβάλημα και την κατασκευή Καλλιόπης, γιατί στις αρχές του Σεπτέμβρη με έστειλαν στην Ελευσίνα, όπου έφτιαχναν ένα καινούργιο στρατόπεδο. Θα έπρεπε να μεταφέρουμε εκεί όλον τον εξοπλισμό από το στρατόπεδο του Φαλήρου, που έκλεινε. Βρισκόταν στην λεωφόρο Συγγρού, ακριβώς απέναντι από τον Ιππόδρομο, τον χώρο που καταλαμβάνει σήμερα το Ιδρυμα Νιάρχου. Δίπλα στον Ιππόδρομο, στα τέλος της λεωφόρου, λειτουργούσαν διάφορα μπουζουξίδικα, μέχρι τα ξημερώματα. Ετσι γνώρισα την Τζεμιλέ.
Τη γνώρισα, που λέει ο λόγος. Η Τζεμιλέ ήταν η ηρωίδα στο σουξέ του καλοκαιριού, το «Μεγιεμελέ », σε στίχους και μουσική Φίλιππου Νικολάου. Πήγαινε κάπως έτσι:
Αν ήταν δέντρο και κλωνάρι, μεγιεμελέ, μεγιεμελέ
το νου δεν θα μου είχε πάρει, η Τζεμιλέ, η Τζεμιλέ
Γι αυτή την όμορφη γυναίκα, μεγιεμελέ, μεγιεμελέ
λιώνουμ’ εγώ και άλλοι δέκα, μεγιεμελέ, μεγιεμελέ
Ηταν μια δοκιμασία. Η μουσική δεν ήταν του γούστου μας, εκείνη την εποχή ακούγαμε Μαρκόπουλο στη μπουάτ Λήδρα στην Πλάκα και παράνομα κασέτες Θεοδωράκη. Αλλά όπως, μετά το ημερήσιο ξεθέωμα, έπρεπε να κάνω σχεδόν καθημερινά και σκοπιά γερμανικό νούμερο (2-4 το πρωί), άκουγα από απέναντι τη Τζεμιλέ δυο-τρεις φορές, γιατί οι θεατές ζητούσαν το τραγούδι ξανά και ξανά. Στο τέλος άρχισα να τη συμπαθώ.
Τη Δευτέρα 8 Οκτωβρίου 1973, στα πλαίσια της φιλελευθεροποίησης του Παπαδόπουλου, ορκίστηκε η κυβέρνηση Μαρκεζίνη. Θυμάμαι καλά τις ημερομηνίες, γιατί ένα από τα πρώτα μέτρα που έλαβε ήταν η ανάκληση του διατάγματος με το οποίο είχαμε βρεθεί στο στρατό. Ακουσα την είδηση στη σκοπιά, από το μικρό τρανζιστοράκι, από το οποίο άκουγα μουσική αλλά και τις ειδήσεις, που είχαν γίνει τότε ενδιαφέρουσες. Καμία φορά έπεφτα και στην ελληνόφωνη εκπομπή του αλβανικού ραδιοφώνου «Σας μιλούν τα Τίρανα».
Αντίθετα με το ραδιόφωνο της BBC και της Ντόιτσε Βέλλε, η χούντα δεν έριχνε καθόλου παράσιτα στην εκπομπή από τα Τίρανα, επειδή αυτή δεν ασχολιόταν καθόλου με τα συμβαίνοντα στην Ελλάδα. Μιλούσε με στόμφο για τα μεγάλα επιτεύγματα της σοσιαλιστικής ανοικοδόμησης. Ηταν η πρώτη μου επαφή με τον αλβανικό σουρεαλισμό. Σε κάθε περίπτωση, την είδηση για την απόλυση μας και το τέλος του μαρτυρίου, την άκουσα στις ειδήσεις της ελληνικής ραδιοφωνίας και έβαλα τα κλάματα: ήταν από τις ευτυχέστερες στιγμές της ζωής μου.
Στον μήνα που μεσολάβησε μέχρι τις 17 Νοεμβρίου, προσπάθησα να έρθω σε επαφή με τους άλλους στρατευμένους και τους συμφοιτητές από το κίνημα. Οι επικοινωνίες ήταν τότε πολύ δύσκολες και βασικά μιλούσαμε είτε μέσω κοινών φίλων ή συγγενών, όταν βγαίναμε με έξοδο από το στρατόπεδο. Η ατυχία μου ήταν ότι επικεφαλής της ασφάλειας του στρατοπέδου στο Φάληρο ήταν ένας φασίστας, είχε νομίζω το βαθμό του σμηναγού (λοχαγός) , που μου έκανε συνεχώς καψόνια και μου έκοβε τις εξόδους που δικαιούμουν.
Ημουν 15 λεπτά από το σπίτι μου στον Βύρωνα και δεν μπορούσα να πάω. Μια φορά πήρα άδεια από τη σημαία, δηλαδή την κοπάνησα από τη μάντρα. Πήγαν να με πάρουν είδηση, αλλά με κάλυψε ο υποδιοικητής του στρατοπέδου αντισμήναρχος Μαλτέζος. Ηταν ένας εξαιρετικός, μειλίχιος άνθρωπος και δημοκρατικός αξιωματικός, που κάποια στιγμή με κάποιο πρόσχημα, με είχε φωνάξει στο γραφείο για να με γνωρίσει.
Μάθαινα τις ειδήσεις λογοκριμένες από το ραδιόφωνο και λιγότερο ελεγχόμενες από το Βήμα, που είχε ανακτήσει σημαντικό μέρος της ελευθερίας του λόγω της φιλελευθεροποίησης Μαρκεζίνη. Την εφημερίδα μου έφερνε στο στρατόπεδο, με μια μέρα καθυστέρηση, ένας έφεδρος σμηνίας. Είχαμε αποκτήσει καλή σχέση γιατί ήταν δημοκρατικός αλλά και, ως απόφοιτος Φαρμακευτικής, μελλοντικός συνάδελφος.
Την εβδομάδα του Πολυτεχνείου, ημέρα Πέμπτη, μου έφερε το φύλλο της Τετάρτης. Εκεί διάβασα μια ανακοίνωση των στρατευμένων που είχαν μόλις απολυθεί, είχαν γυρίσει στην Αθήνα οι περισσότεροι και δήλωναν ότι θα συνεχίσουν τον αγώνα κλπ. Ηταν όλοι έξω κι εγώ μέσα! Αρχισα να υποψιάζομαι ότι είχε έρθει η διαταγή για την απόλυση μου, αλλά την κρατούσε και δεν την εκτελούσε ο φασίστας ασφαλίτης.
Στο μεταξύ άρχισε να λειτουργεί ο σταθμός στο Πολυτεχνείο και ήμουν σε αναμμένα κάρβουνα. Την Πέμπτη προς το μεσημέρι πήγα στον υποδιοικητή Μαλτέζο και ζήτησα άδεια εξόδου. Μου την έδωσε, αλλά στην έξοδο μου την έκοψε η Ασφάλεια με το έτσι θέλω. «Εσύ δεν βγαίνεις, στον θάλαμο σου». Πήγα κατευθείαν στο γραφείο του Ασφαλίτη και του είπα: « αν δεν με αφήσεις να φύγω, θα πω στους φίλους μου στον σταθμό να καταγγείλουν ότι με κρατάτε παράνομα, ενώ έπρεπε να έχω απολυθεί».
Δεν ήταν η πιο έξυπνη κίνηση του κόσμου, αλλά είμαστε 20 χρονών. Τα μυαλά ήταν πάνω από τα κεφάλια μας. Δεν είχαμε καθόλου εμπειρία. Και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που τα κόμματα μας καπέλωσαν τόσο εύκολα στη μεταπολίτευση. Φυσικά ο τύπος δεν έπαθε την πλάκα του. Αναγκάστηκα να παρακολουθήσω τις εξελίξεις ακούγοντας το «Εδώ Πολυτεχνείο» από το τρανζιστοράκι μου.
Δύο ώρες περίπου μετά την εισβολή του τανκ, ήρθαν στο θάλαμο τρεις Αερονόμοι (η στρατιωτική Αστυνομία της Αεροπορίας), με συνέλαβαν και με πήγαν στο γραφείο της Ασφάλειας, όπου ο επικεφαλής μου είπε: «πες μας τώρα σε ποιους φίλους σου θα έλεγες να με καταγγείλουν ».
Αρχισα φυσικά να λέω ότι όλοι είμαστε φίλοι, άλλωστε δεν είχα κανέναν στο μυαλό μου όταν διατύπωνα την απειλή. Ούτε ήξερα ότι εκφωνητές ήταν ο Μήτσος ο Παπαχρήστος, τον οποίο είχα γνωρίσει στις διαδηλώσεις και η Δαμανάκη. Εφαγα τις καρπαζιές που μου άξιζαν και με έκλεισαν στο κρατητήριο μέχρι το επόμενο Σαββατοκύριακο, όταν ανατράπηκε ο Παπαδόπουλος. Τα γεγονότα εκείνων των ημερών έχουν πολύ πλάκα, θα τα γράψω με την επέτειο της αντικατάστασης του δικτάτορα, την επόμενη εβδομάδα.
Στη μπουρού έμπαιναν κάθε μέρα και επειδή δεν απαντούσα στο ποιοι ήταν οι φίλοι μου στο Πολυτεχνείο, μου θύμιζαν με τον τρόπο τους ότι πρέπει κάθε φορά, πριν ανοίγεις το στόμα σου, να ξέρεις ποιος είναι ο συσχετισμός των δυνάμεων. Τα βράδια δεν άκουγα πλέον τα μπουζούκια από απέναντι. Η Τζεμιλέ είχε εξαφανιστεί. Δεν ξέρω αν την είχαν συλλάβει και αυτήν ή απλώς είχε πέσει ο χειμώνας.
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Belen Fernandez
Andrew Mitrovica
Mort Laitner
Rami G Khouri
Ali Fathollah-Nejad
Nikkei Editorial
visit website
