Diğer

Konuk Yazar

08 Ocak 2024

“Demokrasi yaşayacak mı, ölecek mi 2024’ün sonunda göreceğiz.” İddialı bir cümle. Hele de kastedilen belirli bir ülke değil de dünyanın tamamı ise… Nobel Barış Ödüllü araştırmacı gazeteci Maria Ressa bu yılın dünyaya neleri getirip, neleri götürebileceğiyle ilgili konuşurken kuruyor bu cümleyi. Onu bu kadar iddialı bir ifade kullanmaya sevk eden şey ise 2024’ün yeryüzünün şimdiye kadar gördüğü en “seçimli” yıl olması.

Öyle böyle değil. Dünya nüfusunun yarıdan fazlası, 4 milyarın üstünde insan bu yıl içinde sandık başına gidecek ve kaderlerini tayin edecek. Bu tüm zamanların rekoru. Kimler kimler yok ki listede… ABD, Hindistan, Pakistan, İran, Güney Afrika, Rusya, İngiltere, Tayvan, Portekiz… Altmıştan fazla ülke...

Şimdiye kadar bu kadar çok seçim yaşanan bir yıl olmadı ve uzmanlar bu yılın bir benzerinin ancak 2048’de yaşanabileceğini söylüyorlar. Tabii o zamana dek “demokrasi” diye bir şey kalırsa. Evet, doğru okudunuz. Kalırsa… Zira konunun uzmanları gidişatın ve demokrasi kavramının geleceğinin pek parlak olmadığını söylüyor. Zaten modern zamanların en büyük paradoksu iki yüz yıllık bir tarihi bize “ezeli ve ebedi” bir gerçeklik diye yutturmaya çalışması değil mi?

Sanki insanlar geçmişten bu yana hep bugün sosyal medyada göründüğü kadar politik doğruculuk konusunda “hassas” oldular. Sanki gündemlerini oldum olası kadın-erkek eşitliği, hayvan hakları ve çevre mücadelesi gibi önemli konular meşgul etti. Sanki bir insanın kendini yönetecek kişiyi sandığa gidip oy vererek seçmesinden daha “doğal” ve aşina olduğumuz bir hâl yok yeryüzünde…

Üzgünüm ama maalesef durum bu değil. Bundan bir on-yirmi yıl sonra bugünün demokrasi havarisi bazı ülkelerini krallar, çarlar, sultanlar için ihtişamlı törenler düzenlerken görme ihtimalimiz hiç de sandığımız kadar uzak olmayabilir. Uluslar kaderlerini pekâlâ bir tek adamın tayin etmesine razı gelebilirler. Zaten kâğıt üzerinde demokrasi olarak tarif edilen yönetimlerin yarısına yakınında “seçimli otokrasi” hüküm sürüyor. Yani çok sayıda ülke “yalancıktan” seçime gidiyor. Kuzey Kore’de de seçim var, yerseniz… Belarus’ta da…

Washington merkezli düşünce kuruluşu Freedom House’un hazırladığı “Küresel Özgürlük” endeksine göre dünya çapında özgürlük aralıksız tam 17 yıldır düşüşte. Haklar kısıtlanıyor, pek çok otoriter rejimde seçimler göstermelik olarak yapılıyor, yine pek çok ülkede birkaç dönem üst üste iktidarını koruyan ve devletin ta kendisine dönüşen “tek adam” rejimlerine rastlanıyor.

Bir de tabii Soğuk Savaş sonrası tek kutuplu dünyadan giderek yeniden iki kutuplu bir sisteme geçildiğini görüyoruz. Dolayısıyla başrol oyuncusu ülkeler dışında kalan periferi ülkeleri ABD’ye yakın olanlar ve Çin/Rus bloğuna yakın olanlar olarak ikiye ayrılıyor. Yahut bu ülkelerdeki başkan adayları bu iki bloktan hangisinin “adamı” olduklarına göre farklı avantajlar veya dezavantajlar........

© T24