Diğer

15 Nisan 2024

31 Mart Yerel Seçimleri, Türkiye siyasetinin yakın geleceğini çift kutuplu bir eksende konsolide etmiş gözükse de ana akımdan farklı sözü olan küçük partilere de nefes alanı açmış olabilir. Seçimlerde kendi adına kayda değer bir sıçrama kaydetmemiş olsa da Türkiye İşçi Partisi (TİP), kendi vekilleri Gezi tutuklusu Can Atalay’ın milletvekilliğinin düşürülmesine de neden olan siyasi statükonun kırılmaya başlamasını kritik bir eşik olarak görüyor.

TİP’in meclisteki üç temsilcisinden biri olan İstanbul Milletvekili Ahmet Şık ile bir bayram sabahında Gezi Parkı’nda buluştuk. Meslektaşım ve arkadaşım Ahmet Şık’la söyleşmek için neredeyse bir senedir beklediğime belki inanmayacaksınız. Ancak TİP ve Ahmet Şık -daha çok da Ahmet’in kendisi- öyle tartışmaların, öyle polemiklerin içinden geçtiler ki yeni bir şeyler söylemeden önce biraz demlenmek istedi belki de.

Erdoğan iktidarının son döneminde parlamayı başaran TİP, ‘Gökhan Zan rüşvet aldı-almadı’ mevzusunun etkisiyle iki hafta önceki seçimlere bir keşmekeş içinde gitmiş görüntüsü verdi. TİP Genel Başkanı Erkan Baş’ın emekçilerin yoğun olduğu sanayi merkezi Gebze’de yürüttüğü canlı adaylık yarışının da talihsiz biçimde partinin Gökhan Zan ile yaşadıklarının gölgesinde kaldığını düşünenlerdenim. 2023 seçimleri öncesinde ise hem Emek ve Özgürlük İttifakı içinde Yeşil Sol Parti ile yaşadıkları fraksiyon yüzünden hem de sosyalist gelenekten gelmeyen bazı ünlü isimleri aday gösterdikleri için eleştirilerin odağındaydılar.

Maruz kaldıkları eleştiri ve suçlamalara rağmen hem Meclis hem de sokak performanslarıyla TİP’i sadece sol çevrelerin ilgilendiği bir konu olmaktan çıkartıp, CHP ve merkez siyaset yorgunu şehirli seçmenlerin dikkatini çekmeyi başardılar. En çok da mensubu oldukları sosyalist siyaset havuzunda dayak yediler, yemeye devam ediyorlar.

Ahmet Şık, yaşadıklarını ve izlenimlerini yine çok eleştirileceğini de bilerek ama yine hiç lafını sakınmayarak anlattı. Özellikle Kemal Kılıçdaroğlu özelinde anlattıkları artık küllenmiş ve büyük ölçüde anlamsızlaşmış bir tartışmayı başka bir açıdan yeniden harlayabilir de.

-Senin baktığın yerden 31 Mart Yerel Seçimleri’nin sonuçları Türkiye için ne anlama geliyor?

“Her şey bitti” umutsuzluğuna son vermesi ve Türkiye toplumunun hala kendine nefes alanları açmak konusunda istekli ve dirayetli olduğuna dair kanıyı güçlendirmesi açısından çok önemli. CHP’nin bu seçimlerden birinci olarak çıkmış olması, CHP’ye yöneltebileceğimiz her eleştiri hakkının saklı ve baki olması notunu da düşerek, Türkiye için önemli bir eşik olabilir.

AKP iktidarının ülkeyi içine soktuğu ekonomik vaziyetin muhakkak bu sonuçta önemli bir payı oldu. Ancak siyasi ve ideolojik düzeyde bakıldığında da artık AKP’nin seyrettiği kutuplaştırma siyasetine dair hem toplumun hem muhalefet partilerinin geliştirmeye başladığı başarılı bir karşı refleks olduğundan söz edilebilir. Toplumsal muhalefeti kutuplaştırma siyasetiyle yalıtmak, halkı kuşatmak için devreye sokulan İslamcı-milliyetçi ideolojik retorik de bu seçimde bir işe yaramadı. Çünkü yoksullaşma çok derinleşti. Öte yandan İsrail’in Gazze’ye yönelik soykırıma dönüşen saldırılarının başlangıcında kendi tabanının konsolidasyonu ve toplumda üzerindeki İslamcı basıncı yoğunlaştırmak için kullanılan dev ‘ümmetle dayanışma’ söyleminin de İsrail’le ticaretin sürdürülmesi ve iktidar için paranın inançtan üstün olduğunun kanıtlanmasıyla yalan olduğu açığa çıktı.

-Eğer 31 Mart seçimleri söylediğin gibi Türkiye açısından ‘önemli bir eşik’ olabilirse, bu aynı zamanda şu mu demek; hafta önce sandıktan rejimin otoriterliğinin kalıcılaşmasına ciddi fren koyabilecek bir potansiyel çıktı. Yoksa henüz bunu söylemek için çok mu erken?

CHP’nin on yıllar sonra bir başarı hikayesi ortaya koyduğu son yerel seçim elbette otoriterliğe bir fren işlevi görebilir. İktidar bileşenleri olan AKP ve MHP’nin yerel ve merkezi güç olarak devletin bütün olanaklarını propaganda ve manipülasyon için seferber etti. Kürt illerinde sandıklarda sonuçları değiştirmeye yönelik ‘taşıma seçmen’ uygulamaları devreye sokuldu. Ama sonuçta Recep Tayyip Erdoğan’ın “Oy yoksa, hizmet de yok” tehditlerine rağmen bu sonuç ortaya çıktı. Doğal olarak da bahsettiğin potansiyelin açığa çıktığını söyleyebiliriz. Ancak yine de temkinli olmakta fayda var. Muhalefet bloğunu temsil eden partiler nezdinde yurttaşların yaşadığı mutluluğa limon sıkmam istemem. Ama AKP iktidarının gücünün budandığı bir sonuç ortaya koyan ve benzer bir mutluluk yaşadığımız 7 Haziran 2015 seçimi sonrasında yaşadıklarımızı akılda tutmak gerekiyor.

-31 Mart’tan sonra Haziran 2015 ile Kasım 2015 arasını hatırlatan başka siyasetçiler ve yorumcular da oldu. Bununla neyin kastedildiğini açmak gerekiyor?

Milliyetçilik ve muhafazakarlığın yüksek olduğu Afyon, Manisa, Kütahya gibi kentlerin yönetimini ele geçiren CHP’yi zor durumda bırakmak isteyen iktidarın toplumsal konsolidasyonu ve görece zayıflayan otoriterliği yeniden tesis etmek için başvuracağı yol elbette ki yine Kürtlere yönelik nefreti canlandırmak olacak. Savaş ve şehit cenazeleri bunun için en kullanışlı yol. Eğer ki CHP yönetimi milliyetçilik hezeyanına teslim olmaz ve Kürt sorununun hallinde askeri değil siyasal çözüm önerileriyle olası krizi yönetebilirse iktidarın istediğini elde etmesi zor. CHP eğer majör bir hata yapmazsa, gerileyen AKP’nin karşısında toplumsal muhalefetin yönlendirilmesinde daha etkin bir konum kazanabilir.

-CHP tarafından ilk kez yenilgiye uğratılan bir Erdoğan iktidarının yeni dönemde nasıl bir strateji izleyeceği belirsiz. Seçim gecesi Erdoğan balkonda nispeten kucaklayıcı bir söylem tercih etse de mesela YSK üzerinden Van’da seçimin açık ara kazananı Abdullah Zeydan’ın seçilme hakkının iptal edilip mazbatasının verilmemesi, işler ‘eski tas eski hamam’ devam edecek duygusu yarattı. Ama hızla geri adım atmak zorunda kaldılar ve Zeydan’a mazbata verildi, tabii şimdilik.

Van halkının direnişi ve dirayeti olmasaydı bu karardan geri adım atılmazdı.

-Van halkının itirazı kadar ülke genelinden yükselen itiraz ve CHP liderliğinin de itiraz etmekten korkmaması da etkili olmadı mı?

CHP eskisine kıyasla çekingen davranmadı diyelim. Ama YSK’nın hatadan döndüğü kararın arkasından ben Özgür Özel ya da Ekrem İmamoğlu’nun yerinde olsam şu açıklamayı yapardım; “Bu Van halkının haklı direnişi sayesinde olmuştur. Kendilerini tebrik ediyorum.” Bunu deselerdi CHP’nin korkmadığını düşünürdüm. Çünkü orada yaşananlar bir hukuksuzluğa, bir komploya, bir pusuya itirazdı. Bunun ne yöntemle yapıldığı başka bir tartışmanın konusu olabilir ama o direnişin olması bize bir şey anlattı. Kemal Bey’in liderliği boyunca hak arama mecrasını siyasetçiye ve parlamenter kurumsal muhalefete bırakmamızı talep eden bir anlayış vardı. Ve bu anlayışın ne kadar yanlış olduğunu geçen sene genel seçimlerde gördük. Van meselesinde CHP’den bir yaklaşım değişikliği görmeye başladık. Devletin kurucu partisi olmasından kaynaklı olarak ve Kemalizm’i iliklerine kadar yaşayan bir parti olması nedeniyle uzunca süre Kürtlere bir mesafelenme hali söz konusuydu. Bakın, barış CHP ile de mümkün.

-Kürt sorununun çözülebilmesine dair siyaseten kullanılabilecek neredeyse her şey hala Erdoğan hükümetinin uhdesindeyken barış nasıl CHP ile mümkün olur ki?

Bu ülkede Kürt meselesi siyaseten çözülecekse, bir barış gelecekse bu bir sağcı iktidarla olacak. Buna inanıyorum. Çünkü devlet aklı öyle işler. Öcalan yakalandıktan sonra MHP iktidardayken idam cezasının kaldırılması ya da Erbakan başbakan ve başbakan yardımcılığı yaparken sekiz yıllık eğitimin ona imzalatılması önemli örneklerdir. İktidardayken tımar ederler. Kürt meselesi de sağcı iktidar varken çözülecek diyorum. Ama o sağcı iktidara CHP'nin ve toplumsal diğer kesimlerin desteğini vermeden bunun yapılması mümkün değil. Dolayısıyla CHP'nin net bir tutum alması gerekiyor.

-Erdoğan iktidarının seçimin hemen ardından Van’da geri adım atmış olması, bu dönemde barış güvercinine dönüşecekleri manasına hiç gelmiyor herhâlde değil mi? Nitekim sen seçimden önce yaptığın açıklamalarda AKP’nin seçimden sonra Kürtlere karşı daha da sertleşeceğine dönük bir öngörüde bulunmuştun. Hala aynı şekilde mi düşünüyorsun? Ne yapacak Erdoğan sence?

Seçim sonuçları Erdoğan açısından iki seçenek ortaya koydu; ya var olan baskı ve zulüm politikasını daha da sertleştirerek sürdürecek ya da görece demokratik bir rejim kurmaya çalışacak. Umarım yanılıyorumdur ama benim kanaatim ilkinde ısrarcı olacağı.

Ama iktidarın AKP kanadı içinde ‘demokratikleşme’ adımları atılmasını isteyen bir kanat olduğunu da seçimin ardından ortaya çıkan tartışmalar vesilesiyle gördük. Van’da DEM partinin adayı Abdullah Zeydan’ın kazandığı seçimi gasp etmeye yönelik tasarruflara girişilmesiyle açığa çıkan ve adeta Saray’ın kayyımı haline dönüşen Mehmet Uçum üzerinden yaşanan tartışmalar bize bunu anlatıyor. Ne kadar demokratik olduğu tartışılır ama kendisini demokrat kisvesinde sunan bir orijinal AKP’li güruh mevcut. Bu güruhun, memleketi özlediği demokrasi ve hukuk normlarına döndürme gayesi taşıdığın söylemeye çalışmıyorum. Toptancı bir anlayışla herkesi mahkûm etmek istemem ama, daha ziyade ya var olan imtiyazlı halin devam etmesinin ya da yitirdikleri imtiyazlarına kavuşmanın yolunun görece demokratikleşmeden geçtiğini gören bir menfaatçi grup.

-Van meselesi üzerinden Mehmet Uçum’a açıktan tepki gösteren Adalet ve Kalkınma Partililerden sayabildiklerim Mehmet Metiner, Orhan Miroğlu, Hüseyin Kocabıyık oldu. Gerisi gelir mi sence?

Çok desteklediğim, iyi bir yarılma. Umarım daha da büyür. Çünkü bu ülkenin Mehmet Uçum'dan kurtulması Türkiye'de gerçekten hukuk ve demokrasi çıtasını yükselteceğine inanıyorum. Erdoğan'ı değil bak Mehmet Uçum'u. Çünkü Mehmet Uçum orada gerçekten bambaşka bir kliği, bir zihniyeti temsil ediyor.

-O zihniyet nedir, açarak ilerleyelim.

Orijinal AKP’li olmayan bu ekip, ‘güvenlikçi’ zihniyeti temsil ediyor. Erdoğan'a kalsa belki orijinal AKP'lerle yola devam eder, bilmiyorum. Ama onun korkusu da açık. Gezi oldu, 15 Temmuz oldu. Birden MHP ve bu güvenlikçi klik devreye girdi. Memlekette afiş bile asılamaz oldu. Bu ekibin Saray’daki kayyımı Mehmet Uçum. Siyasi etkinliklerini MHP yürütüyor çoğunlukla. Ekibin hamilerinden biri de Süleyman Soylu’ydu. Ben son zamanlarda yükselen, muhalif görünümlü milliyetçilik çeşitlerinin de bu klik tarafından beslendiğini düşünüyorum. Nitekim, milliyetçiliğin yükseldiği yerde, güvenlikçi histeri de yükselir. Dolayısıyla muhalif görünümlü milliyetçiler, aslında bu ekibin ajandasına hizmet ediyor. Bu ekibin toplumu yönetmek için kurmak istediği tehlike hissini besliyor. Bu ekibin, doğal olarak, Kürt sorununa da daha yıkıcı bir yaklaşım üretmesi gerekiyor. Çünkü tehlike hissine, olağan şüphelilere ve sürekli düşmana ihtiyaçları var. Uçum ve Soylu’nun yakın zamanda sürekli ‘anti emperyalizm’ ifadesini açıkça zikrettikleri çıkışlar yapmaları da bu yüzden.

-Etrafta bu bahsettiğin güvenlikçi ekibin tasfiye edileceğine dair bazı ileri yorumlar okuyorum. Bunu söylemek için fazlaca erken değil mi? Dahası, Erdoğan’ı bu ekiple aynı yerde hizalayan bahsettiğin güvenlik kaygıları ve korkular sona erdi mi ki?

Bugün AKP’nin ve Erdoğan’ın yaşadığı bir yönetsel krizdir. Bu yönetsel krizin sebebi de AKP tabanındaki iki başlılık. Filler tepişirken karıncalar eziliyor. Bu kavgalar içinde, birileri ihalelerle rantlarla zengin oluyor, İsrail’e ticaret yapıyor, ‘pudra şekeri’ dağıtıyor, yoksul halkı aşağılıyor. İster istemez AKP tabanı da “Biz karnımız acıkmasın diye erken uyuyoruz, siz bunlarla uğraşıyorsunuz” ruh halinde. Bu seçim bunun çıktısı oldu. Hem oya hem de güvenlik desteğine ihtiyacı var Erdoğan’ın, yani iki tarafa da ihtiyacı var. Sanıyorum bir orta yol bulacaktır.

Öte yandan karşımızda başka büyük bir tehlike var. AKP, nasıl, güçlendikçe kendi tabanı için ‘mecburi bir seçeneğe’ dönüştüyse, CHP’nin de muhalefet için ‘mecburi bir seçeneğe’ dönüşme ihtimali var. AKP’yi eriten, bu mecburiyetin farkındalığıyla, yurttaşın sırtına vurduğu kırbacı sertleştirmesi oldu. Bu durum yani iki kutuplu bir Türkiye CHP’yi de bitirebilir tabii ki. Bu yüzden sivil toplum yaratmak gerek, her iki tarafı da doğru zamanda hizalayacak bir halk olabilmeliyiz. Seçimin yurttaşa yüklediği ödev de budur.

-Sivil itirazdan ve siyasetin yeniden sokağa taşınmasından bahsediyorsun. Biraz önce bu yolun kapanmasına neden olanlardan birinin meşru muhalefeti meclis muhalefeti olarak kodlayan eski CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu olduğunu söyledin. Bunun bedelini mi ödedi sence Kılıçdaroğlu yoksa bu söylediğin şeyin bedeli ödenmedi mi hala?

Sokağı, hak aramanın en tabii mekânı olmaktan çıkarıp yurttaşa sadece sandığı çözüm olarak ortaya koyanların, sandığa gideceklerin iradesini örgütlemedikten sonra bir kazanım elde etmelerinin mümkün olmadığını gördük 2023 seçiminde. Yurttaştan muhalefet etmeyi de siyaset yapmayı da kendilerine bırakmalarını isteyip, sadece sandığı işaret edenlerin seçim başarısızlığının başlıca sorumluları arasında olduklarına kuşku yok.

Kemal Kılıçdaroğlu ortak aday olarak doğru isim değildi. Adaylığının ilan edilmesinden sonra hem parti olarak kendisini destekledik hem de ben kişisel olarak destekledim. Ama doğru isim değildi. Kemal Kılıçdaroğlu, temsil ettiği ilkeler, eğilimler ve Dersimli bir Alevi olması itibariyle gönlümüzün adayı olabilir ancak en çok oyu alacak kişi değildi. Ancak Kılıçdaroğlu’nun, Erdoğan’ı yenen lider olarak siyaset tarihine geçme hırsı nedeniyle istenen sonuç ortaya çıkmadı. Seçimden önce de farklı bir bağlamda dile getirmeye çalışmıştım. Ancak söylediklerim, bir Alevi’nin cumhurbaşkanı olmasını istemediğim şeklinde çarpıtılarak manasız bir tartışma açıldı.

-Madem sen açtın konuyu, oradan devam edelim. 2023 seçimlerinden yaklaşık bir sene evvel Medyascope’ta Ruşen Çakır’ın konuğu olmuştun. Ve şunları söylemiştin; Kılıçdaroğlu’nun, Alevi olmasının Türkiye toplumu ve siyaseti için bir mesele olduğunu kavrayarak hareket etmesi gerektiğini düşünüyorum. Hiç kimse ‘iktidar oradan söz kurmaz’ diye düşünmesin. Bakın bu öyle kötü bir iktidar ki bize her gün Madımak’ı yaşatabilecek bir iktidar.” Aleviler sana çok tepki gösterdi. Sonra ne oldu?

Ruşen ile yaptığımız programda o şekilde konuşmamın sebebi aslında kulağıma gelen bir bilgiydi. O bilgi kırıntısı üzerinden endişelerim vardı. Tam o sıralarda belki hatırlarsın Kemal Bey, SADAT’ın önüne gitmişti. Bana gelen bilgiyle Kemal Bey’in SADAT’ın önüne gitmesi arasında bir bağ vardı. Yani aslında belli ki ikimize de aynı bilgi gelmişti o dönemde.

-Neydi o bilgi?

Tanıdığım bir istihbaratçı iktidarın seçimi kaybetme riskinin büyük olması durumunda -hele ki Kemal Bey'in adaylığı söz konusu iken- birilerinin bir Alevi katliamı organize edebileceğini söylemişti.

-Kemal Bey'e de mi bu bilgi gelmiş, bunu teyit edebildin mi kendisiyle görüşmende?

Şimdi şunu biliyorum; devlet içerisinde bir kanattan CHP'ye ya da Kemal Bey'e de birtakım bilgiler gidiyordu. Ankara’yı sen de biliyorsun. Herkesin herkesle türlü ilişkilenme biçimleri var. Bana anlatılan ve beni çok korkutan o plan şuydu; bir Alevi mahallesinde yabancı bir Selefi bir gruba katliam yaptırmak. Çok büyük bir fay hattı. Alevileri denkleme sokuyorsun, solcuları denkleme sokuyorsun, yabancı düşmanlığıyla hemhal olmuş bir lümpen kuşağı devreye sokuyorsun. Yabancı düşmanlığı var, bunun siyasette bir kuşağın idolü haline gelmiş temsilcisi var. İktidar o kadar kritik bir seçime gidiyordu ki hiçbir şeyi de kaybetmeye tahammülü yoktu. Zaten böylesi bir plan işlese ortaya çıkan kaotik durum seçimi kaybetmesini engellerdi. Ya da seçimi kaybederse o kaotik ortam zaten herkes için bir kaçış fırsatı olurdu.

Ben bu bilgi üzerinden Ruşen'le programda bir şeyler anlattım. Normalde Ruşen her şeyi kaydeder, kesmeden yayınlar. Ben bunları konuşmaya başlayınca Ruşen kaydı kesti. “Ben bunları yayınlayamam. İnanılmaz baskı görüyoruz zaten. Bunları yayınlarsak sıkıntı olur” dedi. Ben de “O zaman kırp gitsin” dedim. Tabii o kısım çıkartılınca da kalanlar anlamsız, havada kalan ifadelere dönüştü. Bir de sosyal medya diye bir bataklık var. Orada da laflarım sanki “Alevi adaya oy verilmez” demişim gibi çarpıtıldı. İnanılmaz bir kampanya başlatıldı.

-Ve sen Kemal Bey’i ziyarete gittin. Ne konuştunuz?

Seçimden beş altı ay önce yaptığımız o görüşmede, “Benim sizden özür dilemem gerekiyor mu?” diye sordum. O da dedi ki “Yok canım, ben seni bilmiyor muyum.” Ona “Gönlümüzün adayı sizsiniz. Çünkü bir Dersimlisiniz, iki Alevisiniz. Türkiye'nin en tartışma götüren iki önemli kimliğini üstüne taşıyan biri ortak aday olup kazanırsa, tartışmalı her alana dair çözüm için bir toplumsal ehliyet almış olacak. O yüzden önemsiyorum. Ama kesinlikle en çok oyu alacak kişi siz değilsiniz” dedim. O da “En çok oyu sence kim alır?” diye sordu. Ben de Ekrem İmamoğlu olduğunu söyledim. Ben bu görüşümü ona........

© T24