Merkez sağın alternatifsiz bir durum teşkil etmesindeki temel nedenlerden birisi; siyasi yelpazenin en baskın kanatlarından birini oluşturan muhafazakâr seçmenin kendisine yakın göreceği, milliyetçiliği de içerisinde barındıran, temsil edilmesi istenen ilke ve değerleri koruyacak, sağ oyları motive edecek güçlü bir seçeneğin var olmamasıdır. Dolayısıyla muhafazakâr kesim üzerinde güçlü bir etki oluşturan “AKP tekeli” bu alandaki boşluğu büyük bir avantaja çevirmektedir.

• TUNAY ŞENDAL
• 24 Ocak 2024

Çok partili yaşamın başladığı günlerden günümüze uzanan süreçte Türkiye’deki siyasi arenanın önemli alanlarından birini teşkil ederek bugüne kadar çeşitli siyasi partiye iktidar olma kapısını aralayan merkez sağ siyaseti; bireysel rolü, sürdürülebilir dinamikleri ve gelecek perspektifleriyle 2023 seçimlerinin ardından AKP iktidarı ile devam eden yeni sürecin de en önemli siyasi menzillerinden birini oluşturmaktadır. Türkiye siyasetinde demokrat, milliyetçi ve muhafazakâr kimlikleri tek bir potada eriten merkez sağ anlayışı; muhafazakâr değerlerin ön planda tutulduğu bir yaşam tarzıyla birlikte toplumsal modernleşme ve serbest piyasa ekonomisini savunan bir siyasi görüşü temsil etmektedir. Radikalizmden uzak, ılımlı bir siyasi görüşe sahip olan Türkiye siyasetindeki merkez sağ anlayışı; Cumhuriyet’in kurucu iradesi ve inkılaplara saygılı bir tavır takınırken bu inkılapların tamamlandığını düşünerek kendisine hızlı bir kalkınma modeli inşa etmiştir.

Demokrat Parti, Adalet Partisi, Anavatan Partisi (ANAP) ve Doğru Yol Partisi (DYP), Türk siyasal hayatının merkez sağ iktidarlarını örneklendirirken, kuruluşunda kendisini muhafazakâr demokrat olarak tanımlayan AKP’nin zamanla merkez sağda 1990’lı yıllar sonrası tezahür eden güçlü bir siyasi parti boşluğunda kendisini konsolide etmesi, merkez sağın ivmesini değiştirmiştir. AKP, Millî Görüş çizgisinin gelenekçileriyle yenilikçileri arasındaki çatışmadan doğan bir siyasi parti olarak tezahür etse de esasında siyasal İslam’ın merkez sağ ile kurduğu ittifak neticesinde vücut bulmuş bir dönüşümün iktidarını temsil etmiştir. 1980-1990’lı yıllarda merkez sağı iktidarda temsil eden ANAP ve DYP gibi siyasi partilerin istikrarsız hükümet krizleri sonrasında 2000’li yılların başında seçim barajının altında kalması, merkez sağda tezahür eden boşluğun AKP tarafından doldurulmasına neden olmuştur. Merkez sağda doğan boşluğu doldurmak adına çeşitli politik girişimlerde bulunan AKP, Erkan Mumcu gibi isimleri pasifize edip Süleyman Soylu gibi aktörleri bünyesine katarak merkez sağda kendisine ait alternatifsiz bir özkütle yaratmıştır.

Seçmenin Güven Kaybı

Merkez siyasetinin günümüzde küresel dünyayla uyumlu bir süreç içerisinde oluşu, ekonomi politikte dışa açık ve dış politikada sorunsuz komşuluk ilişkilerini içermesi, konjonktüre entegre yeni bir politik eksen çizerken; Türkiye’de merkez sağda siyaset yapan partilerin yaşadığı bölünmeler ve liderlik sorunları, seçmen nazarında bir güven kaybına yol açmaktadır. Bu durum, seçmenlerin AKP’nin dışında bir çözüm bulma arayışındaki umutlarını azaltırken 2017 referandumu ile kabul edilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ndeki 50 1 oranının matematiksel şartı ve AKP’nin; milliyetçilerin umumi, muhafazakârların ise kızgın, küskün ya da çaresiz kaldıklarında dönem dönem yeşil ışık yaktığı Türkiye sağının şahsına münhasır siyasi partisi MHP ile kurduğu Cumhur İttifakı, sağdaki oy potansiyelinin tek bir potada eritme kinetiğini taşımıştır.

© Perspektif