1873 yılında doğan Mehmet Âkif ile 1876 yılında doğan Ziya Gökalp, toplumun sosyal meselelerine eğilen, fikir ve görüş beyan eden, fakat aralarında görüş ve düşünce farlılıkları da bulunan iki önemli şahsiyettir. Bir defasında Ziya Gökalp, Mehmet Akif’e,

“Harâbîsin harâbâtî değilsin,

Gözün mâzîdedir âti değilsin.” ( Ayyaşsın ama vaktini meyhanede ziyan etmezsin. Geçmişte takılıp kalmışsın hiç geleceğe hitap etmiyorsun.) der. Bunun üzerine Mehmet Akif de,

“Ne Harâbîyim ne harâbâtîyim,

Kökü mâzîde olan âtiyim.” (Ne ayyaşım ne de vaktimi buralarda boşa harcayan biriyim. Ben kökleri geçmişte olan bir geleceğim) diyerek Ziya Gökalp’e cevap verir. Dolayısıyla Yahya Kemal, bu cevabıyla hem düşünce dünyasını, hem de mazi ile ati arasındaki derin ilişkiyi, açıklar.

Ziya Gökalp’in Yahya Kemal’e bu sataşması ve Yahya Kemal’in de bu sataşmaya verdiği cevap, bize önemli bir mesaj vermekte, günümüzdeki mâzî ile âti veya gelenek ile geleneksizlik tartışmalarına da ışık tutmaktadır. Dolayısıyla bu konudaki tartışmaların ve düşünce ayrılıklarının dünde kalmadığı, bugüne de taşındığı ve günümüzdeki gelenek ile geleneksizlik tartışmalarına da bir ışık tuttuğu görülüyor.

Şunu hatırlatmakta yarar var. Her ağacın bir kökü olduğu gibi, her toplumun da bir kökü bulunuyor ve bu kökün adına da mazi veya gelenek deniliyor. Mâzîsi olmayan bir toplum ise kökten yoksun bulunuyor. Dolayısıyla kökü olmayan yada geçmişini unutan veya inkar eden bazı toplumların, zamanla yok oldukları ve tarih sahnesinden silindikleri de biliniyor.

Bilindiği gibi mâzî, bir milletin tarihi süreç içinde dinî, felsefî, ilmî, ahlâkî, edebî, siyasî, iktisadî, mimarî vs. gibi alanlarda ürettiği kültürel eserler başta olmak üzere bir milleti, millet yapan, yaşatan ve ayakta tutan değerlerin tümünü ve medeniyet tasavvurlarını kapsıyor. Şayet bu değerler ve bu tasavvurlar yoksa veya var olanlar da kaybedilmiş ise kökünden beslenmeyen bir ağaç gibi, toplumlar da kurumaya, çürümeye ve daha sonrada yok olmaya mahkum oluyor. Nitekim tarihte bunun bir çok örneği bulunuyor. Çünkü sahip olduğu........

© Mir'at Haber