Önceki yazımızda Kayrevan’ın, İslam fetihlerinin başlangıcında kurulan Basra, Kufe ve Fustat’tan (643) sonra İfrîkiyya’da ilk ordugâh – şehir (ribat) olarak kurulduğunu, fatihi ve kurucu Hz. Ukbe b. Nâfi’nin (ra) bu şehri kendi adıyla da anılan bir mescitle taçlandırdığını İbnü’l-Esîr’den nakletmiştik.

Kayrevan Ulucamii’nin maddi yanları yani inşa ve mimarisiyle ilgili söylene-bileceklerin çoğu söylenmiştir ki, onlardan -bizim erişebildiklerimize göre- en önemlileri şunlardır:

-Georges Marçais, Manuel d’art musulman: l’Architecture, Paris 1926-1927 ve L’Architecture musulmane d’Occident, Paris, 1954.

-K. A. C. Cresswell’in Erken Devir İslam Mimarisi, yorumlu özet trc.: Fettah Aykaç, MMG, İstanbul 2020

-Oleg Grabar, İslam Sanatının Oluşumu, trc.: Nuran Yavuz, Kanat, İstanbul 2010; Erken Dönem İslam Sanatı I, trc.: Defne Karakaya, alBaraka, İstanbul 2022

Bu üç yazarın ortak kaynağı ise Amr el-Bekrî el-Endelüsî’nin (ö. 1094) el-Mesâlik ve’l-memâlik adlı kitabıdır. TDV İslam Ansoklopedisi’ndeki kayda göre bu kitabın “Kaç cilt olduğu tam olarak bilinmemektedir. Eserin günümüze ulaşan parçalarının büyük bir kısmı neşredilmiştir. British Museum’da (nr. 9577) Kuzey Afrika ile ilgili bir bölüm, Mac-Guckin de Slane tarafından el-Muğrib fî zikri bilâdi İfrîkıyye ve’l-Mağrib: Description de l’Afrique septentrionale (Algiers 1857, 1910) başlığı altında yayımlanmış ve Fransızcaya da tercüme edilmiştir (JA, 1858-1859; Algiers 1910). Nihayet eserin günümüze ulaşan kısımlarının bütünü, on nüshası esas alınarak A. P.........

© Haber Vakti