Çöp, kanalizasyon her şehrin, ülkenin aynası. Hem dünü hem yarını...

Hastalandığımızda tanı koymada tahlil için kan, idrar, gaita tetkikleri yapılır. Şehirler de insana benzer. Ondaki arazları kan yerine içme suyu şebekesi, atık olarak idrar, gaita yerine kanalizasyon şebekesi ve çöp alanlarını inceleyerek saptayabiliriz.

Kanalizasyon şebekelerinden alınacak örnekler ile o bölgede yaşayan insanların sağlıklılık durumlarını, alışkanlıklarını saptamak mümkün. Ne yerler ne içerler, hastalıkları nelerdir, antibiyotikten hipertansiyona ilaçları ne oranda kullanırlar, rakı mı severler yoksa şarap mı, zeytinyağı mı kullanırlar yoksa kalp düşmanı katı yağ mı, savaş mı hakim yoksa barış mı?..

Misal, bırakın kanalizasyonlarını bizzat içme suyunda en fazla nitrat yani bomba kimyasalı bulunan kent Gazze. Üstelik son savaş katmerlese de on yıllardır bu gerçek hiç değişmedi. İşte bu yüzden her iki Gazze’li çocuktan birisi ‘mavi çocuk sendromu’ ile doğuyor.

Üstelik bu numuneleri diğer şehir ve ülkeler ile yıllar boyu kıyaslamak, zaman içinde olumlu olumsuz gidişatı izlemek mümkün.

Bu bağlamda Avrupa’nın 21 ülkesi ve 104 şehrinde yürütülen ortak bilimsel çalışma ile altı farklı uyuşturucu etkenimin tespitini ele alabiliriz.

Avrupa Uyuşturucu ve Bağımlılık İzleme Merkezi (EMCDDA) tarafından yürütülen atık su analizinde Türkiye dahil “Avrupa şehirlerinde yasa dışı uyuşturucu kullanımında artış” saptandı.

Atık su analizleri uyuşturucudan savaş atıklarına, antibiyotikten gıda kimyasallarına kullanım ve arz dinamikleri hakkında günümüzde yerleşik bir bilim dalı haline geldi diyebiliriz.

Kentler için riskli alanlardan birisi hastaneler. Hastane katı atıkları için ayrı taşıma araçları ve tehlikeli atık toplama alanları var ama kanalizasyonları hâlâa şehir şebekesine bağlı. Yerel seçim süreçlerinde hiçbir parti ya da adayın bu bağlamda bir sözü, projesi yok.

Japon mühendisler yaklaşık 15 yıldır tuvaleti bir mini check up birimine dönüştürdüler. Hacet giderirken idrar tahlili yapan, vücut ısısı, tansiyon ve kilo ölçen tuvaletler ev ve ofislerde yaygınlaşmaya başladı. Bir anlamda bireylerin sağlığı için erken uyarı sistemine dönüştürüldü tuvaletler.

Bilim yeni ufuklar açıyor. Şehirler ve yerel yönetimler ise bu yeni ufuklarla ayak uydurmakta zorlanıyor.

Sağlıcakla kalın.