Senenin son yazısında yılın kelimelerini ele almak, köşemizin bir geleneği. Merriam-Webster, Dictionary.com ve Oxford’un 2023 seçimlerine yapay zekâ, daha doğrusu yapaylık-gerçeklik ikilemi damga vurdu. ChatGPT’nin popüler olduğu bir için doğal!
OTANTİK. Merriam-Webster sözlüğüne göre yılın kelimesi authentic. Otantik deyince benim aklıma turistik yörelerde satılan yerel ürünler geliyor: aslına uygun, bozulmamış, özgün. Ancak, kelimenin bu yıl öne çıkmasının sebebi yapay zekâ, ünlüler/ magazin ve sosyal medya. Yapay zekâ uygulamalarının verdiği cevaplarının güvenilirliğinden tam emin olamamak... Ünlülerin mesajlarının doğruluğundan tam emin olamamak... Sosyal medyadaki haberlerin, bilgilerin, mutluluk pozlarının gerçekliğinden tam emin olamamak... Tüm bunlar toplumda bir ‘sahicilik’ arayışını tetiklemişe benziyor. Otantik/ sahici olmayı tarif etmenin zor olması, bu arayışı iyice katmerlendiriyor.
Sahicilik iş dünyası için de çok kritik bir özellik. Tüketiciye ‘sahici’ gelmeyen bir marka vaadi, pazarlama bütçesinin çarçur edilmesiyle sonuçlanıyor. Çaılşanlara ‘sahici’ gelmeyen bir yönetici konuşması, kimseyi ikna etmiyor, belirsizliği artırıyor. İşin ilginci, insanlar neyin sahici olup olmadığını şaşırtıcı bir hız ve netlikle anlıyor.
HALÜSİNASYON. TDK’ya göre halüsinasyon, yani sanrı, kesin olarak gerçeklik hissine sahip, ancak ilgili duyu organında dış uyaran olmadan meydana gelen bir algı bozukluğu. Yani hiçbir nesne görünmezken, ses, koku ya da dokunma yokken, kişinin bunları varmış gibi hissetmesi.
Ancak, Dictionary.com’un seçiminin işin tıbbi yönü değil, yapay zekanın ‘hayal görmesi’, yani gayet kendinden emin şekilde yanıltıcı bilgi üretmesi ve bunu gerçek gibi sunması. ChatGPT gibi yapay zekâ sohbet robotlarının (chatbot) öğrencilerin ödevlerinden iş insanlarının ihale tekliflerine, bankaların müşteri destek birimlerinden fabrikaların üretim sahalarına kadar her alanda artan rolünü düşününce, bu sanrıların oluşturduğu risk daha net anlaşılabilir. Kelimenin bu anlamıyla ilk kullanımı 1971’e dayanıyor, ancak yapay zekânın yaygınlaşmasıyla popülerliği hızla artmış: 2023’de aramalarda yüzde 46’lık, dijital yayınlarda kullanımında yüzde 85’lik bir yükseliş olmuş.
RIZZ. Oxford’un seçimi olan bu kelimeyi ilk kez bu yazı vesilesiyle duydum (liseye giden oğluma sordum, o biliyormuş). Rizz, karizma kelimesinin kısaltmasıymış. Popüler kültürdeki pek çok tabir gibi, bu da internet ve oyun kültürüne dayanıyor. Haziran 2022’de Youtube ve Twitch yayıncısı Kai Cenat popüler hale getirmiş. Ancak Haziran’da aktör Tom Holland’ın ‘pek rizz’im yok’ demesiyle iyice yaygınlaşmış. Sonuçta, kelimenin kullanımı bir önceki yıla göre yaklaşık 15 kat artmış.
Oxford Sözlüğü’nün başkanı Casper Grathwohl, sosyal medya kullanımının dilin değişimini müthiş hızlandırdığını vurguluyor. Şirketlerimizin özellikle yeni müşterilere ve çalışanlara giderken bunu göz önünde bulundurması şart. Zira kritik paydaşlarınıza iletmek istediğiniz mesajı iletemez hale gelme riski var. Hem Nobel hem Oscar ödülü alan tek yazar George Bernard Shaw’un ‘İngiltere ve Amerika aynı lisanın ayırdığı iki ülkedir’ sözünü hep akılda tutmak lazım. Artık bu nesiller için de geçerli!
Tüm okurlarımıza sevdikleriyle birlikte, sağlıklı, mutlu ve bereketli bir yıl diliyorum. Otantikliğiniz ve rizz’iniz bol, halüsinasyonunuz az olsun!
2023’ün kelimeleri
6
1
26.12.2023
Senenin son yazısında yılın kelimelerini ele almak, köşemizin bir geleneği. Merriam-Webster, Dictionary.com ve Oxford’un 2023 seçimlerine yapay zekâ, daha doğrusu yapaylık-gerçeklik ikilemi damga vurdu. ChatGPT’nin popüler olduğu bir için doğal!
OTANTİK. Merriam-Webster sözlüğüne göre yılın kelimesi authentic. Otantik deyince benim aklıma turistik yörelerde satılan yerel ürünler geliyor: aslına uygun, bozulmamış, özgün. Ancak, kelimenin bu yıl öne çıkmasının sebebi yapay zekâ, ünlüler/ magazin ve sosyal medya. Yapay zekâ uygulamalarının verdiği cevaplarının güvenilirliğinden tam emin olamamak... Ünlülerin mesajlarının doğruluğundan tam emin olamamak... Sosyal medyadaki haberlerin, bilgilerin, mutluluk pozlarının gerçekliğinden tam emin olamamak... Tüm bunlar toplumda bir ‘sahicilik’ arayışını tetiklemişe benziyor. Otantik/ sahici olmayı tarif etmenin zor olması, bu arayışı iyice katmerlendiriyor.
Sahicilik iş dünyası için de çok kritik bir özellik. Tüketiciye ‘sahici’ gelmeyen bir marka vaadi, pazarlama bütçesinin çarçur edilmesiyle sonuçlanıyor. Çaılşanlara ‘sahici’ gelmeyen bir yönetici konuşması,........
© Ekonomim
visit website
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Belen Fernandez
Andrew Mitrovica
Mort Laitner
Nikkei Editorial
Rami G Khouri
Ali Fathollah-Nejad
