Romanda, öyküde Cumhuriyet yüzyılı nitelik açısından da nicelik açısından da 1870'lerde başlayan anlatı geleneğimizin en verimli dönemidir. Bu dönemde özellikle Cumhuriyet öncesinde yazmaya başlayanlarla yola çıkmak gerekir.
Fatma Aliye Hanım'ın başlattığı gelenek açısından Halide Edip Adıvar önemli yapıtlarıyla yüzyıl romancılığının ilk anılması gereken yazarıdır. Sevi, Türkçülük, Kurtuluş Savaşı, kadın bakışı, toplumsal yapımız... romanlarında öne çıkan bakış açılarıdır.
Handan, Kalp Ağrısı, Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Sinekli Bakkal, Tatarcık, Sonsuz Panayır, Yeni Turan, Zeyno'nun Oğlu... yazarın unutulmayacak yapıtlarıdır.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu dönem romancısı, kuşak romancısı kimliğiyle Abdülaziz Dönemi'nden başlayarak 1940'lara dek toplumsal, bireysel gelişimin, bunalımın izleri­ni yansıtır dokuz romanında. Yazınımızın ilk ırmak romanı diyeceğimiz yapıtları ro­man açısında da romana yüklenen işlev açısından da önemlidir, unutulmazdır, kalıcıdır, Kiralık Konak, Yaban, Nur Saba, Hüküm Gecesi, Sodom ve Gomore, Ankara, Bir Sürgün, Panaroman Hep O Şarkı yazarı yüzyılın yazınında önemli bir yere yerleştirir.
Refik Halit Karay Gurbet Hikayeleriyle, Sürgün'le, Bugünün Saraylısı'yla, İstanbul'un İçyüzü'yle, Kadınlar tekkesiyle dönemin önemli anlatıcısıdır.
Oyun eleştirileriyle yazına giren Reşat Nuri Güntekin, öyküleriyle de........

© Yeşilgiresun