Suriye’deki geçiş hükümetinde yaşanan durum, ‘devlet kurucu iktidarın kendi geçmişini aklaması’ olarak da okunabilir. Kurucu iktidar, kendi suç işleme hakkını yeniden tanımlayıp bunu ‘devrim adaleti’ şeklinde meşrulaştırabilir.

Sinan Cudi

İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch-HRW), Suriye’deki geçiş hükümetinin, geçiş süreci adaletinde ciddi ve şeffaf olmadığını belirten bir rapor yayımladı. HRW, Colani yönetimindeki geçiş hükümeti için öngörülebilir ama politik olarak ağır bir çerçeve çiziyor. Esad döneminin suçlarını merkeze alan ama 2011 sonrasındaki tüm silahlı aktörleri uluslararası hukuk açısından inceleme kapsamına sokan HRW’nin Colani hükümetine yönelik talebi, 2017’den itibaren raporlaştırdığı HTŞ ihlallerinin doğal bir devamı anlamına geliyor.

Fakat Colani hükümeti, uluslararası tanınma aldıktan sonra “normal devletleşme” kozunu oynamaya başladı ve HTŞ yapısından devşirme güvenlik aygıtının yazdığı anayasa taslağında, geçiş adaleti “önceki rejimin ağır suçlarını araştırmak” ile sınırlayan bir maddeye sahip.

Libya geçiş hükümetleri de benzer şekilde “sadece Kaddafi dönemi suçları”na odaklanıp 2011 sonrası milis ihlallerini dışarıda bırakınca geçiş adaleti çökmüştü. Suriye örneği şu an Libya’ya daha yakın: meşruiyetini pekiştirmek için geçmiş rejimi hedef gösteriyor ama kendi döneminin güvenlik uygulamalarını uluslararası denetime açmaya yanaşmıyor.

HRW’nin önerdiği “tüm aktörleri kapsayan adalet” modeli uygulanırsa tabii ki Rojava ve Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi Bölgelerinde Türkiye destekli grupların 2016–2024 arasındaki ihlalleri, HTŞ/Colani yapılarının önceki dönem uygulamaları, İran’a bağlı Şii........

© Yeni Yaşam