Diğer

15 Aralık 2023

ATİNA

1923 Lozan Antlaşması’nın 100. yıldönümü nedeniyle Yunanistan’ın çeşitli yerlerinde konferanslar düzenlendi. Yurt içi ve yurt dışından akademisyenler ve araştırmacılar katıldı. Lozan öncesi ve sonrası hakkında yapılan araştırmalar kamuoyu ile paylaşıldı.

Türkiye ve Yunanistan’ın “tapuları” olarak da bilinen Lozan Antlaşması’na Türkiye, Yunanistan, İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya temsilcileri katılmıştı.

Oldukça çetin ve zaman zaman kesintilere uğrayarak geçen ve nitekim mutabakat sağlanan Lozan Antlaşması, günümüze kadar hala zaman zaman tartışma konusu oluyor.

“Lozan Antlaşması 100 yıl sonra sona erecek” türünde sosyal medyada sıkça gündeme gelen ancak aslı astarı olmayan sesler Türkiye’de de duyuldu.

Lozan’da taraf olan ülkelerin hiçbiri, bugüne dek Lozan’daki maddelere karşı çıkmadı.

Lozan Antlaşması’nın 100. yıldönümü nedeniyle Yunanistan’ın güneyindeki Mora yarımadasının Kalamata kentinde düzenlenen konferansa katılma fırsatı buldum.

Yunan Eğitim Bakanlığı’nın öncülüğü ile düzenlenen, Türkiye dahil birçok ülkeden gelen akademisyen ve araştırmacıların katıldığı üç günlük konferansta, daha çok Lozan öncesi ve sonrasında ülkelerin karşılaştığı sorunlar ele alındı.

Bu zaman süresinde Lozan Antlaşması’nın özellikle insani boyutlarını içeren maddelerinin hangi ülkeler tarafından nasıl ihlal edildiği; Türkiye ile Yunanistan arasında yapılan zorunlu halk mübadelesinin ülkeler üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri belgeleriyle anlatıldı.

Kalamata konferansına Türkiye’den, İngiltere’den, ABD’den, Fransa’dan, Bulgaristan’dan ve Yunanistan’dan konuşmacılar katıldı. Her biri Lozan ile ilgili araştırmalarını dile getiren konuşmalar yaptı ve kendilerine yöneltilen soruları yanıtlamaya çalıştı.

Lozan Antlaşması’nı enine boyuna konuşmak, tartışmak elbette üç güne sığdırılamayacak kadar çok boyutlu bir konu.

Ama bu üç günlük konferansta ele alınanların arasında en çok dikkatimi çekenler; esir takasları, halk mübadelesinin getirdikleri ve savaştan sonra ülkelerin yeni bir savaşın eşiğine gelinmiş olmasıyla ilgili yapılan araştırmalardı.

İngiliz konuşmacılar İngiltere’nin Lozan’da oynadığı rolü; Amerikalı konuşmacılar ABD’nin savaş sonrasında yaptığı insani yardımları; Bulgar konuşmacılar Türk ve Bulgar güçlerinin (çeteleri) zaman zaman yaptıkları iş birliğini, Türk ve Yunan konuşmacılar da Lozan’ın halklar üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini, savaş tazminatlarının ödenmesi gibi konuları işlediler.

Yunan konuşmacılar, Lozan antlaşmasından sonra iki ülke........

© T24