Diğer

06 Haziran 2024

Anayasa Mahkemesi, aralık ayında aldığı 703 sayılı KHK iptal kararlarına dair gerekçeleri açıkladı. 4 Haziran 2024'de Resmi Gazete'de yayınlanan gerekçeli kararlar, bir yandan da ülkenin köklü demokrasi geleneklerini, bir yandan da iktidarın kafasına göre hareket edemeyeceğini göstermiş oldu.

Mahkeme iptal kararını temelde iki gerekçeye dayandırdı. Bir kısım değişiklikler, Anayasa'ya uyum ve Yetki Kanunu kapsamında olmadığı gerekçesiyle iptal edildi. Diğer kısım maddelere gelen iptaller ise, iktidarın kendi isteğine göre, Anayasa'da yer alan temel hak ve hürriyetlere ilişkin kararname çıkaramayacağı, bunların ancak yasayla düzenlenebileceğini gösteriyor.

İptal maddelerinin bazılarına, 14 üyeden 4’ü yani Muammer Topal, Basri Bağcı, İrfan Fidan ve Muhterem İnce, 10 sayfalık gerekçe ile karşı oy kullanmışlar.

Anayasa Mahkemesi’nin 4 Haziran 2024 tarihli, gerekçeli kararına ve bunun içindeki "rektörlük atamaları" konusuna yakından bakalım.

16 Nisan 2017 tarihinde yapılan Anayasa değişikliği referandumunun ardından geçilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne uyum amacıyla, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve dönemin Başbakanı Binali Yıldırım'ın başında bulunduğu Bakanlar Kurulu tarafından 233 maddelik Kanun Hükmünde Kararname (KHK) imzalanmıştı. 703 sayı ile ve "Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" adını taşıyan bu KHK, 9 Temmuz 2018’de Resmi Gazete'de yayınlanarak, yürürlüğe girmişti. İşin ilginç yanı, bu kararnamede, Anayasa değişikliği ile ilgisi bulunmayan bazı yasalarda değişiklik yapılmasıydı.

CHP yönetimi bu değişikliklerin yer aldığı KHK'nın toptan iptali için7 Temmuz 2018'de dava açmıştı. CHP'nin 97 maddede özetlenen itiraz dilekçesinde, bu KHK'nın Anayasa'nın başlangıç kısmına, 1, 2, 5, 6, 7, 11, 13, 35, 47, 51, 53, 63, 70, 87, 90, mülga 91, 104, 123, 127, 128, 130, 131, 140, 149, 155, 158, 159, 166 ve geçici 21. maddelerine aykırılık ileri sürülüyordu.

Daha Cumhurbaşkanlığı sistemine geçilir geçilmez yayınlanan ilk KHK'lardan birinde bile Anayasa'ya aykırı olmayan madde kalmamış. Buraya bakarak, bugünlerde neden Anayasa'yı değiştirmeye çalıştıklarını daha iyi anlamak mümkün oluyor.

CHP itiraz dilekçesinde, KHK çıkarma yetkisinin ancak ivedilik gerektiren belli konularda ve TBMM'nin hızlı hareket edemeyeceği zorunlu durumlarda kullanılması gerektiğine ve KHK ile düzenleme yapılmasının yasama yetkisinin yürütme organına devri anlamına geleceğine işaret etti.

Anayasa Mahkemesi, CHP'nin 2018 yılında açtığı dava için 4 haziranda yayımlandı. 7 Aralık 2023 tarihinde alınan karara göre, KHK'nın tümünün iptali talebini reddedilirken, iptali istenen 228 farklı düzenlemeyi 6 yıl sonra iptal etti.

Bu kararlar içinde, üzerine eğildiğimiz bir konu olduğu için rektör atamalarına yakından bakalım. Daha önce rektörler, üniversitelerin kendi içlerinde yapılan seçimler sonucunda YÖK'ün gösterdiği üç aday arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanıyordu.

Ayrıca rektör olabilmek için profesör olarak üç yıl olarak görev yapmak gerekiyordu. Ancak bu düzenleme, kararnameyle kaldırıldı ve rektörlerin doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından atanacağı hükme........

© T24