“Ucuz etin yahnisi yavan olur” deyişini ilk kez duyduğumda çocuktum, hiçbir şey anlamamıştım. Ne yahni sözcüğünün ne de ucuz ve yavan kavramlarının anlamlarını biliyordum.

“Ucuz ve yavan” sözcüklerinin anlamlarını ve deyişin hangi bağlamda kullanıldığını öğrendiğimden beri, gözlediğim ya da tanığı olduğum kimi olay ve olguları nitelerken bu deyiş sık sık aklıma gelir.

“Ucuz”, yalnızca alım / satım değeri yüksek olmayan anlamına gelmiyor. Alışveriş nesnesi olmasa da önemsenmediği ve umursanmadığı zaman hemen her şey ucuz olarak nitelenebiliyor. “Yavan” da öyle. Yalnızca tatsız, zevksiz, gereksiz yiyecekleri tanımlamak için kullanılmıyor. Başka pek çok şey, kimi insanlar bile bize göre “ucuz ya da yavan” olabiliyor.

***

Ucuzluk ile yavanlık arasındaki ilişkiyi neden / sonuç bağlamında ortaya koyan “ucuz etin yahnisi yavan olur” deyişi birçok olayı çok öz biçimde açıklayabiliyor.

Ucuz olan ve ondan türeyen her şey yavandır. Buna karşılık, her yavan şey herkes için ucuz değildir.

Örneğin; sahte ve göstermelik olduğunda “UCUZLAYAN”; demokrasi, hukuk ve adalet; laiklik, inanç, düşünce ve örgütlenme özgürlüğü; insan hakları ve kadın / erkek eşitliği; emekçi hakları, evrensel değerler ve bilimsel doğrular, deyişteki “ucuz et” diye düşünülürse, onların bileşiminden oluşan “yahni” de “yavan” toplumsal yaşam düzeni olur. Ancak, “o yavan düzen” bu düzenden yararlanan mutlu azınlıklar ve onu sürdüren iktidarlar için hiç de ucuz değildir.

Bu düzenin sürüp gittiği toplumlarda insan yaşamı bile ucuzdur. İhmal, kuralsızlık, eğitimsizlik, duyarsızlık, boş vermişlik, bencillik, günü kurtarma anlayışı, iş bilmezlik, bireysel çıkar, siyasi hırs vs. nedeniyle, depremlerde, yangınlarda, madenlerde, hastanelerde, trafikte, tren, uçak, işyeri ve ev kazalarında insanlar ölür. Arkalarından ağıtlar yakılır, unutulmayacakları söylenir ama ölenler unutulmasa da yaşamı bile ucuzlatan “yavan düzen” bir türlü değişmez.

“Tam tadında” toplumsal yaşam düzenini oluşturan gerçek bileşenlerin farkında olan ve yavan düzeni değiştirmek için öncelikle sahte bileşenlerden kurtulmak gerektiği........

© Sonsöz