ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, 5-6 Ocak’ta Türkiye’deydi. Bu kez İstanbul’da gerçekleştirdiği görüşmelerde, sadece mevkidaşı Hakan Fidan ile değil, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Milli İstihbarat Teşkilatı İbrahim Kalın ile de buluştu. Buluşmada Kalın’ın da yer alması tesadüf değildi: 2023 başında Kalın, ABD Büyükelçisi Jeffrey Flakes’in de desteğiyle, Senato ve Temsilciler Meclisi’nden isimlerle görüşmüştü. Kalın’ın ABD ziyaretleri, Türkiye’ye F-16 satışına boykot eden Kongre üyelerini ikna etmeye yönelikti.
ABD ve Türkiye’nin ilişkilerinde, tarafların kilitlendiği konular, o zamandan bu yana aynı: Biden Yönetimi, Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğinin; Erdoğan Yönetimi ise, yeni F-16’ların satışının ve varolanların modernizasyonunun onaylanmasını istiyor.
Dışişleri Bakanı Blinken’ın 2023’teki niyeti, Türkiye’ye F-16 satışı ile, Yunanistan’a F-35 satışının onayını aynı anda duyurmaktı. İki ülke arasında ABD’nin denge politikası yürüttüğünün ve taraf tutmadığının göstergesi olacak bir adım olacaktı bu…Fakat, işler planlandığı gibi gitmedi: Türkiye’nin, İsveç’in NATO üyeliğine yeşil ışık yakması gecikirken, Yunanistan’ın F-35 satışı için tüm siyasi prosedürler tamamlandı bitti. Yunanistan ile F-35’lerin arasında sadece ABD Başkanı Joe Biden’ın son imzası kaldı. Yunanistan, Senato ve Temsilciler Meclisi’nin desteğini alırken; Türkiye’nin İsveç’in NATO’nun üyeliğini onaylaması halinde bile, F-16’lar için Kongre desteğini alması zor.
Daha da açarsak, süreç tam olarak şöyle işledi:
2023 başında Biden yönetimi Yunanistan’a 40 adet F-35 satışı konusunda “gayriresmî” onayını Kongre’ye iletirken, Türkiye’ye de 40 adet yeni F-16 satışı ve Türk Silahlı Kuvvetleri envanterindeki 79 F-16 için de modernizasyon kiti tedarikine gayriresmî onay vermişti. Türkiye de Yunanistan da, o zamandan beri aynı noktada takılılar. Ama dediğimiz gibi Yunanistan, Kongre desteğini zaten aldığından F-35’lere; Türkiye’nin, F-16’lara olduğundan çok daha yakın.
Bu durumda Blinken’ın, daha önce İsrail için yapıldığı gibi, “acil silah satışı” onayını kendisinin verip Kongre’yi es geçmesi, “teorikman” söz konusu olabilir. Bu tarz, Senato ve Temsilciler Meclisi’ni atlatan “kestirme yol”, 2019’da Donald Trump yönetimi döneminde, Mike Pompeo dışişleri bakanıyken de, Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün ve Suudi Arabistan’a silah satışı için izlenmişti.
“Silah satışı için acil karar hükmü” veren ABD Dışişleri Bakanı, Senato ve Temsilciler Meclisi’nin onayını beklemeden harekete geçebiliyor. Buna karşılık, Kongre’nin bu satışa karşı çıkmak için 15 gün süresi oluyor. Şimdiye kadarki uygulamalarda, Kongre’nin bu kadar kısa sürede harekete geçebildiği olmadı. Ancak, Kongre üyeleri, Dışişleri Bakanı’nın, kendilerini devre dışı bırakan bu uygulamasından çok rahatsız oluyor. İsrail için de, Gazze Savaşı çıktıktan sonra Blinken’ın bu hakkını kullanması tepki çekmişti. Senato’dan ve Temsilciler Meclisi’nden İsrail’e silah desteğine taraftar olanlar bile, kendi iradelerinin yok sayılmasından hiç hoşlanmıyor.
Kasım’daki ABD seçimlerine geri sayımın başladığı şu dönemde, Türkiye gibi Kongre üyelerinin sert biçimde eleştirdiği bir ülke için siyasi risk almak Biden Yönetimi’nin atabileceği bir adım gibi gözükmüyor. Belki, Türkiye’nin Hamas konusunda fazla sahiplenici bir tutum izlemesi söz konusu olmasaydı; Biden Yönetimi’nin eli daha rahat olabilirdi. Kaldı ki, Blinken’ın İsrail’e “acil onayını” verdiği satışların bir açıklaması vardı: ABD’nin 2024 bütçesinin Senato’dan bir türlü geçememesine karşılık, İsrail’in bekleyemeyecek askeri ihtiyaçları olduğu argümanını ileri sürebiliyordu. Dahası, İsrail’e 9 Aralık ve 29 Aralık’ta “acil satış” onayı verilirken, ilkinde 106 milyon dolarlık 14 bin tank mermisi ve ikincisinde de, 155 mm’lik top mermilerinin kullanımı için gerekli teçhizatı içeren 147,5 milyon dolarlık satışa yeşil ışık yakılmış oldu.
Bu satışlar, Türkiye ile F-16 anlaşmasına nazaran çok daha küçük çapta satışlar. Trump döneminde Pompeo’nun Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Ürdün’e yapılan acil silah satışı, 8,1 milyar dolar tutarındaydı. Ve açıklanabilir bir aciliyeti yoktu: sadece Trump ve dışişleri bakanı Pompeo’nun, Kongre’nin insan hakları gibi alanlarda bu satışa yapacağı muhalefetle uğraşmak istemiyorlardı. Fakat, o sefer de, satış yapılan ülkelerin İsrail ile barışa ilerleyeceği ABD’nin “Büyük Ortadoğu Barışı Projesi”ne destek vermesi gündemdeydi. Şimdi, İsveç’in NATO üyeliğine Türkiye’nin onayı, sadece ABD’nin meselesi değil; Ankara’nın NATO’ya Temmuz 2023’te sözünü verdiği bir taahhüt.
Blinken, Türkiye’den ayrıldıktan sonra Yunanistan’ın Girit Adası’nda Başbakan Kyriakos Mitsotakis ile buluştu. Blinken ve Mitsotakis, Ortodoksların Noel’i Epifani’yi de bu şekilde beraber karşılamış oldular. Nasıl Türkiye, F-16 satışı konusunda sabırsızlanıyorsa, aynı durum Yunanistan için F-35 beklentisinde geçerli. ABD Başkanı Joe Biden da, seçim öncesi o son imzasını artık vermek zorunda.
Blinken, Türkiye ziyareti ertesinde, “İsveç’in NATO üyeliğine onayın çok yakında geleceği” yönünde bir açıklama yaptı. Blinken’ın Türkiye ziyareti öncesi ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, F-16 satışına yönelik bir soruya şöyle yanıt vermişti: “Biz net bir biçimde Türkiye’ye F-16 ve modernizasyon kitleri satışı konusunun Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğine onay vermesiyle bağlantılı olmaması gerektiğini dile getirdik. Ancak bu iki konuyu birbiriyle bağlantılı gören Kongre üyeleri var. Dolayısıyla şu aşamada, bu konuda ne zaman ilerleme kaydetmeye hazır hale geliriz, yorum yapmak istemiyorum” demişti. Miller, “Türkiye’nin attığı bazı adımlar nedeniyle Kongre’de engellerle karşılaştık ve bu engelleri aşmaya çalıştık. Bunları mümkün olduğunca özenli bir şekilde aşmaya çalışıyoruz, ancak şunu söyleyebilirim ki; bu iki konuda da ilerleme kaydedilmesini sağlayacak en iyi şey Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğini onaylamak üzere bir an önce harekete geçmesi olacaktır” da demişti.
Görülen o ki, şu aşamada önce adım atacak olan Türkiye veya en azından ABD tarafında böyle bir beklenti var.
-----
Fotoğraf: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanı Antony Blinken’i Vahdettin Köşkü’nde kabul etti. 6 Ocak 2024. (Kaynak: TC. Cumhurbaşkanlığı resmi websitesi)
F-16 Meselesinde Gelinen Nokta
6
0
08.01.2024
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, 5-6 Ocak’ta Türkiye’deydi. Bu kez İstanbul’da gerçekleştirdiği görüşmelerde, sadece mevkidaşı Hakan Fidan ile değil, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Milli İstihbarat Teşkilatı İbrahim Kalın ile de buluştu. Buluşmada Kalın’ın da yer alması tesadüf değildi: 2023 başında Kalın, ABD Büyükelçisi Jeffrey Flakes’in de desteğiyle, Senato ve Temsilciler Meclisi’nden isimlerle görüşmüştü. Kalın’ın ABD ziyaretleri, Türkiye’ye F-16 satışına boykot eden Kongre üyelerini ikna etmeye yönelikti.
ABD ve Türkiye’nin ilişkilerinde, tarafların kilitlendiği konular, o zamandan bu yana aynı: Biden Yönetimi, Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğinin; Erdoğan Yönetimi ise, yeni F-16’ların satışının ve varolanların modernizasyonunun onaylanmasını istiyor.
Dışişleri Bakanı Blinken’ın 2023’teki niyeti, Türkiye’ye F-16 satışı ile, Yunanistan’a F-35 satışının onayını aynı anda duyurmaktı. İki ülke arasında ABD’nin denge politikası yürüttüğünün ve taraf tutmadığının göstergesi olacak bir adım olacaktı bu…Fakat, işler planlandığı gibi gitmedi: Türkiye’nin, İsveç’in NATO üyeliğine yeşil ışık yakması gecikirken, Yunanistan’ın F-35 satışı için tüm siyasi prosedürler tamamlandı bitti. Yunanistan ile F-35’lerin arasında sadece ABD Başkanı Joe Biden’ın son imzası kaldı. Yunanistan, Senato ve Temsilciler Meclisi’nin desteğini alırken; Türkiye’nin İsveç’in NATO’nun üyeliğini onaylaması halinde bile, F-16’lar için Kongre desteğini alması zor.
Daha da açarsak, süreç tam olarak şöyle işledi:
2023 başında Biden yönetimi Yunanistan’a 40 adet F-35 satışı konusunda “gayriresmî” onayını Kongre’ye iletirken, Türkiye’ye de 40 adet yeni F-16 satışı ve Türk Silahlı Kuvvetleri envanterindeki 79 F-16 için de modernizasyon kiti tedarikine gayriresmî onay vermişti. Türkiye de Yunanistan da, o zamandan beri aynı noktada takılılar. Ama dediğimiz gibi Yunanistan, Kongre desteğini zaten aldığından F-35’lere; Türkiye’nin, F-16’lara olduğundan çok daha yakın.
Bu durumda Blinken’ın, daha önce İsrail için yapıldığı gibi, “acil silah satışı” onayını kendisinin verip........
© P24
visit website
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Belen Fernandez
Andrew Mitrovica
Mort Laitner
Nikkei Editorial
Rami G Khouri
Ali Fathollah-Nejad
