Özal’dan Erdoğan’a: Kumarda, ekonomide ve ahlakta değişmeyen zihniyet
Türkiye’de yıllardır siyasetin merkezinde bir gerçeklik var: Ekonomiyi yönetenler değişiyor ama zihniyetin ana omurgası hiç değişmiyor. Halkın değerleri başka, devletin tercihleri başka istikamette ilerliyor. Bugün Türkiye’yi saran ekonomik sıkışmışlık, iddia bağımlılığı, dijital kumar furyası ve helal–haram hassasiyetinin buharlaşması bir anda ortaya çıkmadı; yıllar önce söylenen bazı cümlelerin, verilen bazı kararların ve benimsenen bazı anlayışların doğal sonucudur. Bir ülkede bir liderin söylediği bazı sözler, sadece o güne değil, geleceğin tüm toplumsal ve ekonomik yapısına damga vurur. Türkiye’nin bugünkü tabloyu yaşamasının arkasında da tam olarak böyle bir zihinsel miras vardır.
1984 tarihli Tercüman Gazetesi’nin 23 Ağustos sayısında Turgut Özal’ın şu sözleri manşete taşınmıştı: “Kumarın artması zenginlik işaretidir. Parası olmayan kumar oynamaz.” Devletin haram olan bir fiili “zenginlik göstergesi” diye meşrulaştırdığı günlerden bugüne geldik; kırk yıl geçti ama değişen pek bir şey olmadı. O gün kumarı “zenginlik” diye yorumlayan zihniyet, bugün devlet eliyle büyütülen iddia, spor toto, at yarışı ve dijital bahis düzeni içinde yeniden hayat buluyor. Bir zamanlar “zenginlik işareti” denen şey, bugün milyonlarca insanın evini barkını kaybettiği, gençlerin borç batağına saplandığı, ailelerin dağıldığı büyük bir yıkıma dönüşmüş durumda.
Özal’ın aynı dönemdeki bir başka ifadesi de hafızalardadır: “Türkiye’de fakir yok.” İşte bu söz, halkın yaşadığı hayat ile siyasetçilerin kurduğu cümleler arasındaki uçurumu göstermesi açısından bugün de anlamını koruyor. Çünkü aradan geçen bunca yıla rağmen hâlâ aynı yaklaşım devam ediyor. Bugün Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın söylemlerine baktığımızda bu benzerlik çok net görünüyor: “Ekonomi şahlanıyor”, “Türkiye parmakla gösterilen ülke”, “Marketler doluysa kriz yoktur.” Sözlerin kalıbı değişmiş, ama mantık aynı kalmış: Halkın yaşadığı hayat başka, devletin resmi dili bambaşka.
Tayyip Erdoğan’ın sık sık dile getirdiği “Biz Özal’ın devamıyız” sözü de tam bu yüzden çok yerli yerine oturuyor. Çünkü hem Özal’ın hem de Erdoğan’ın siyaset çizgisinde........





















Toi Staff
Penny S. Tee
Sabine Sterk
Gideon Levy
John Nosta
Mark Travers Ph.d
Gilles Touboul
Daniel Orenstein