Osmanlının başarılı Veziriazamlarından Sokullu Mehmet Paşa tarafından başlatılan, ama suikast neticesi vefatı üzerine iptal edilen proje, günümüzde Türk Cumhuriyetleri için hayati derecede önemli ve gerçekleştirilmesi daha kolay. Çözülmesi gereken bazı sorunlarla, yapılması gereken yatırımlar var. Nakliyede en ucuz yol her zaman deniz yoludur. Türk Cumhuriyetlerinin hiçbirinin açık denizlere ulaşımı olmadığından, rekabetçi olmaları olanaksız. Proje, Kazakistan, Türkmenistan ve Azerbaycan’ın açık denizlere düşük maliyetlerle ulaşımını sağlayacağından, avantajlıdır. Mesela Kazakistan, büyük buğday ihracatçılarındandır. Fakat buğdayını sadece demiryolu yahut karayoluyla ihraç edebildiğinden nakliye maliyeti çok yüksektir. Bazen buğdayın nakliye bedeli, Kazakistan’daki alım fiyatından fazla olmaktadır. Kazakistan’ın buğday ihracatı bu sebeple az karlı oluyor. Kazakistan üretimini arttırabilecekken demiryolu kapasitesi sınırlı olduğundan arttırmıyor. Kanal vasıtasıyla, sadece tarımsal ürünler değil, petrol, doğal gaz, maden ve petro-kimya ürünleri de ihraç edilebilir. Yatırımı yapılırsa likit gazda portföyde olabilir. İhraç ürünlerini, Orta Asya’daki limanlardan yükleyerek alıcılara götüren nehir gemileri, dönüşte ihtiyaç duyulan malları getirebilir, dolayısıyla nakliye maliyeti düşerken, Türkiye’nin ihracatı artar. Projenin hayata geçmesi, Kremlinin sıcak bakmasıyla mümkündür. Neticede Don ve Volga nehirleri Rusya’nın topraklarında. 1952 yılında, Don nehrini Volga’ya bağlayan kanal açıldığından beri, iki nehir üzerinde gemi taşımacılığı yapılıyor.

Kremlin, nehirler üzerinden ne kadar çok gemi geçerse, o kadar fazla geçiş ücreti alacağından, projeye olumlu bakacaktır. Ayrıca batı eyaletlerine nazaran geri kalmış olan, Hazar sahilindeki şehirlerinin gelişmesi Rusya açısından faydalı olacaktır. İlaveten Volga nehri üzerinde Volgagrad, Rostov, Kazan, Samarra gibi metropolleri, Hazar Denizinde Astarhan, Derbent ve Mohaçkale de üç yüksek kapasiteli limanı olan Rusya’da bu kanalları kullanarak ihracat yapabilir, ithalatını ucuzlatabilir. Kazakistan’ın Hazar üzerinde beş, Türkmenistan’ın dört, Azerbaycan’ın altı ve İran’ın altı limanı var. İsterse İran’da projeye katılabilir. Basra Körfezinde uzun sahil şeridi olan İran açısından, proje diğer ülkeler ölçüsünde karlı........

© Habererk