Türkiye’nin kurtuluşu için sosyalizm mücadelesine ışık olmaya devam ediyor

Türkiye, karşı devrimin kıskacında, ülkemiz ve bölgemizdeki siyasi gelişmeler karşısında bir yol ayrımında… Buradan çıkış yoluna ilişkin tartışmalardaki reçeteler ise farklılaşıyor. Ancak Behice Boran’ın Türkiye kurtuluşu adına, bilimsel sosyalizm, sosyalist devrim ve işçi sınıfı partisine ilişkin mücadelesi ve yapmış olduğu tartışmalar bugünü anlamak için de oldukça öğretici. Dolayısıyla, Boran’ın yaptıklarını bir kez de bu gözle bakarak düşünmek gerekiyor.

***
1910 senesinde doğan Behice Sadık Boran, Yunanların Bursa’ya girmesi sebebiyle İstanbul’a göç etmiş bir ailenin üç çocuğundan biridir. Boran, ilk önce Fransız okuluna, daha sonra buranın kapanması sebebiyle Amerikan Kız Koleji’ne, yani bugünkü adıyla Robert Koleji’ne giderek ortaokul ve lise eğitimini tamamlamıştır.

Manisa’da İngilizce öğretmenliği yaparken Amerika’da sosyoloji doktorası için burs alan Boran, burada Marksizm’le tanışmış ve bundan sonra kendini Marksist bir aydın olarak tanımlamıştır. 1939 yılında Türkiye’ye döndüğünde Boran, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nde çalışmaya başlamış ve yayınladığı “Sosyal Yapı Araştırmaları” kitabı, Marx’ın makro düzeydeki toplumlardaki evrimsel değişmeler tezini, mukayeseli olarak mikro ölçekte köylere uyguladığı bir araştırmadır ve bu anlamda Türkiye’deki sosyolojik araştırmalara öncülük etmiştir.

Yine o dönem Niyazi Berkes, Pertev Naili Boratav, Muzaffer Şerif Başoğlu, Adnan Cemgil ile birlikte, Yurt ve Dünya ile Adımlar dergilerini çıkarmıştır. Boran birlikte dergi çıkardığı ve düşünsel faaliyet yürüttüğü arkadaşlarından farklı olarak, aynı zamanda Türkiye Komünist Partisi’ne (TKP) 1942 yılında üye olmuş ve Ankara Yüksek Tahsil Gençleri Derneği’nin sorumluluğunu üstlenmiştir.

Üniversitelerde sosyalist aydınlara uygulanan baskı ve soruşturmalar sonunda Boran, 1948 yılında bulunduğu akademik kadronun kapatılmasıyla fiilen üniversiteden uzaklaştırılmıştır. Böylece bilim insanı kimliği ile........

© Gazete Manifesto