Geçtiğimiz hafta 2008’deki küresel finansal kriz sonrasında yükselen yeni milliyetçiği ele almıştım. Kaldığımız yer, siyasi olarak yeni milliyetçilikte kendisini ifade eden bu siyasi akımın aynı zamanda yeni otoriterizmin de taşıyıcısı olduğuydu. Bu hafta, bir başka makale yardımıyla kaldığımız yerden devam ediyorum.

Bu yazıda, Doğu Avrupa’ya odaklanan karşılaştırmalı kapitalizm çalışmalarıyla bilinen Dorothee Bohle ve meslektaşları tarafından yazılan 2022’de yayınlanan bir makaleden hareketle, kapitalizmin demokrasiden uzaklaşan farklı yönetimler altında aldığı biçimleri ele alacağım. Bohle ve meslektaşları somut olarak Doğu Avrupa’da Covid-19 salgını sonrasında otoriterizmin aldığı biçimleri Macaristan, Polonya, Sırbistan ve Slovenya üzerinden inceliyor. Ancak bu yazıda benim daha önemli bulduğum, bu incelemede kullandıkları çerçeve. Zira bu çerçeveyi başka ülkelere de uygulamak mümkün.

1990’lar Doğu Avrupası, şok terapisi olarak bilinen serbestleştirme, özelleştirme ve kuralsızlaştırma (de-regulation) üçlüsünün uygulanması ile geçmişti. 2000’lerde siyasi-ekonomik gündemi ise Avrupa Birliği’ne uygum süreci şekillendirdi. 2008 krizi sonrasında ise, 1990’lar ve 2000’ler boyunca uygulanan piyasa reformlarına itiraz, yükselen yeni milliyetçi-muhafazakar güçler tarafından temsil edildi.

Popülist söylemleri bir iktidar stratejisi olarak kullanan bu güçlerin iktidara geldiği ülkelerde devlet kurumlarının zayıflaması, hukukun üstünlüğünün aşınması ve gücün yürütmede toplanması gibi benzer uygulamalar görüldü. Bu uygulamalar genellikle ‘demokratik gerileme’ literatüründe tartışıldı, tartışılıyor. Ancak bu siyasi sürecin politik ekonomisinin ne olduğu, bu yeni rejimlerin nasıl bir sosyo-ekonomik düzen kurarak eski liberal biçimlerden uzaklaştıklarına ilişkin literatür........

© Gazete Duvar