Dünyada coğrafi sınırlara göre ya da güçle ilişkilendirilen türde, cinsiyet, ırk, ideoloji ve aklınıza gelebilecek ayrımlara bir yenisi ekleyelim; “anda” kalanlarla kalmayanlar arasındaki neredeyse sınıfsal fark.

Fiziki özelliklerden gidelim önce, malum gün 24 saat. Kuzey Amerika kıtası; ABD bunu şu günlerde hızlandırılmış yaşıyor, makinalı tüfek gibi siyasi atamalarla günü 6-12 saat arasına çekti. Anda kaldığını düşünenler olabileceği gibi uçtuğunu ve çakılacağını düşünenler de var ki tarih kimin haklı olduğunu gösterecek. Fikri anlaşılabilir kılmak için bir ülke olmasa da bir bölge üzerinden gideyim, örneğin Avrupa Birliği’ne bakalım, günü en hızlısından 48 saatlik bir tempoda yaşıyor. Ağır bürokratik, kendince haklı gerekçelere dayanan sınırlamalar yüzünden duraksamalar ve sayfalar dolusu yönerge yönetmelik sözleşmelerden kafasını kaldıramıyor... Bizi soracak olursanız, hamdolsun kaygımız yok, her şey öbür dünyada çok güzel olacak. Tariflere sığamayız, öbür dünya için bu dünyada verdiğimiz hızlı kararları da tarih umarım yazmaya değer bulacak.

Küçük bir akademik anımsatmayla “anda kalma” konusundaki motivasyonumu açayım isterim. Davranış bilimi, insan eylemlerini ve etkileşimlerini sistematik gözlem ve deney yoluyla inceleyen, psikoloji, sosyoloji, antropoloji ve ekonomi gibi alanları kapsayan disiplinlerarası bir yaklaşım. Bence, anda kalabilmek, baktığını değişen zamana karşı ve yine onu gözardı etmeden görebilmeyi, yorumlamayı ve sonuç çıkarabilmeyi, her devirde zamanın ruhunu kavramayı kolaylaştıran bir çaba. Buradan her devrin adamı olmak anlaşılmamalı.

Ekonomide davranış bilimi, karar verme süreçlerini daha iyi anlamak için psikolojik içgörüleri ekonomik teoriye entegre ediyor. Her zaman yapabildiği söylenemez, zaten sıklıkla girilen krizler de bunu gösteriyor. Sokağı okuyamamak halka dokunamamak yaşadığı temel zaaf diyebiliriz. Davranış bilimi, siyasette özellikle seçmen davranışını anlamak ve etkilemek için kullanılıyor. Davranışsal ekonomiden türetilen teknikler, hedef kitlelerde yankı uyandıran mesajlar oluşturmaya yarıyor. Seçimler güzel bir test alanı.

Anımsayacak olursanız, Donald Trump, “Balkon Konuşması”nda, “A Star is Born” diyerek Elon Musk’ı göklere çıkardı. Bu seçimde birden fazla yıldız doğdu. Biri de Barron. Barron en küçük Trump. 2024 başkanlık kampanyasında genç kitlelerle bağlantı kurmakta kritik rol oynayan Barron 18 yaşında, New York Üniversitesi Stern İşletme Fakültesi birinci sınıf öğrencisi. Son ana kadar başa baş giden oylarda kırılma yaşanmasına........

© Ekonomim