Ödül Töreni Sorgulaması: Kime göre Neye göre Kazanan?

Yazıyı bir soru işaretiyle ve minik bir çalışmayla başlatalım:

Ödül denildiğinde aklınızda beliren ilk üç şey/kelime nedir?

Ödül kelimesini duyduğumuz an zihnimizde beliren kavramlardan ya da kelimelerden biri çoğunlukla ceza oluyor. Çünkü yaşamın mekanizmasında her şey zıddıyla beraber varlık gösteriyor. Ödül, TDK tanımına göre başarı karşılığında verilen armağan olarak tanımlanıyor ve mükâfatla ilişkilendiriliyor. Tanımın üçüncü basamağında iyilik yer alıyor ve bağlantı yine mükâfat. İkinci basamak ise bu yazının konusu: Yarışmada kazananlara verilmek üzere ortaya konan ödül ve tahmin edeceğiniz üzere bağlandığı nokta yine mükâfat. Yani ödül dediğimiz şeyin somut ve soyut tüm varoluşlarında mükâfat ezgisi var. Aynı şekilde mükâfat kelimesinin sözlük tanımına baktığımızda, ödülle karşılaşıyoruz. Ödül ve mükâfat aynı anlama tekabül ediyor; ikisi de yapılan bir şey sonucunda iyi bir karşılık almayı simgeliyor.

Peki hayat böyle mi işliyor sahiden?

Tahterevallinin diğer ucunda duran ceza ağırlaşınca ödül göğe mi yükseliyor?

Zıddı olmadan, yani karşı tarafta bir zarar ya da zarar veren biri olmadan ödül, mükâfat oluşabiliyor mu?

Her mükâfat içinde iki taraf taşıyor. Bu taraflar kurdukları ilişki yolculuğunda ortaya bir olay, bir durum ya da bir yaşantı çıkarıyorlar. Ortaya çıkan ilişki sürdükçe iki taraf da kendi havzasında birikim yapmaya başlıyor. Taraflar zaman zaman birbirlerinin ödülü olduklarını düşünürken, iç dünyaları çarpıştığında yani bir şeyler fena halde ters gitmeye başladığında hemen bir ceza muhakemesi yapıyorlar. İnsanlık yaşananları ödül-ceza ekseninde değerlendiriyor ve yola devam edebilmek için olandan ders çıkarmaya odaklı bir zihin hareketi gerçekleştiriyor. Günün sonunda her iki taraf da kendi içinde haklı olduğuna inanıyor ve mükâfat parçalanıyor, ikiye ayrılıyor. Yolculuk bitiyor. İki insan, iki ayrı ödül-ceza kavramıyla kendi yollarına devam ediyor. Dolayısıyla ödül dediğimiz şeyin hepimizin kabul ettiği bir tanımı var fakat bu konuda herkesin biricik bir inancı da var. Yani ödül bir kelime ya da kavram olmaktan çok daha fazlası…

Edebiyat yarışmalarının ödül törenlerinde bunu hep düşünürüm. Herkese göre farklı inşa edilmiş bir ödül sisteminde, bambaşka zihin yapılarına sahip jüriler kendilerine gönderilen edebiyat eserleri arasında seçim yapıyor. Eserleri seçilenler “kazanan” olarak ilan ediliyor ve ödüle layık görülüyor. Kazananlar konusunda elbette bir problem yok fakat kazanamayanlar neye göre, hangi zihnin beklentisine göre kazanamıyor? İşte bu sorunun cevabı yarışmaların gölgesi altında kalıyor.

26 Nisan’da gerçekleşen Seyhan Livaneli Öykü Yarışması Ödül Töreni’nde bu konuya dair bir yenilik gerçekleştirildi. Ödül töreni programına mini bir panel eklendi ve yarışmanın jürileri belirledikleri yol-göç temasına yönelik kendi bakış açıları hakkında konuşmalar yaptı.

Menekşe Toprak bir göçmen olarak kendi yabancılaşma hikâyesinden ve göçü deneyimleyen kişinin duygu yoğunluğundan bahsetti. Bu ağır deneyimi kaleme alabilmek için aradan bir iki kuşak geçmesi gerekiyor, göç edenlerin torunları bu hikâyeleri çok daha........

© Edebiyat Burada