Döviz kurlarında spekü­latif yükselişlerin ya­şandığı 2023 ortala­rından bu yana, özellikle yeni ekonomik program döneminde Türk Lirası’nda dövizlere karşı başlayan reel değerlenme, bu yıl eylül ayında da devam etti.

Merkez Bankası’nın açık­ladığı Tüketici Fiyatları (TÜ­FE) bazlı Reel Kur Endeksi’ne göre eylül ayında TL, döviz sepeti karşısında önceki aya göre yüzde 1,3 değer kazan­dı. TL’de gelişmekte olan ülke paralarına karşı aylık reel de­ğer kazanımı yüzde 1,6, dolar, euro gibi gelişmiş ülke parala­rına karşı aylık reel değerlen­me ise yüzde 0,9 oldu.

Türk Lirası’nın satın alma gücündeki değişimleri da­ha gerçekçi olarak ortaya ko­yan bir veri olan, Türkiye ile ticaret yaptığı ülkelerin enf­lasyonlarından arındırılarak her ay düzenli hesaplanan ve 2003 yılı ortalama değeri 100 kabul edilen endeksin artması TL’nin değer kazandığını, düş­mesi ise değer yitirdiğini gös­teriyor. TÜFE bazlı endekse göre TL’nin reel değeri bir yıl önceye göre de yüzde 4,8 da­ha yüksek. Ancak TL’nin döviz sepeti karşısındaki reel değeri, 2024 sonu düzeyinin ise yüzde 2,1 ve baz yılı olan 2003 değe­rinin de yüzde 29,2 altında.

TL’nin reel değeri sadece teknik bir ekonomi tartışmasından öte, ekonomideki aktörlerin yönelimleriyle yakından ilişkili bir politik-ekonomik konu niteliği taşıyor. Bazı kesimler TL’nin reel değerinin aşırı yüksek olduğunu, bazıları ise tersini savunuyor.

İhracatçılar, döviz kazandırıcı sanayiciler, turizmciler ve yurt dışı müteahhitlik firmaları, kalkınmacı–sanayici iktisat çevreleri, üretim ekonomisi yanlısı politik gruplar TL’nin fazla değerlendiğini savunarak devalüasyon talebini dillendirirken, ithalatçı ve tüketim odaklı sektörler, mali kesim ve finans çevreleri, enflasyonla mücadele önceliğini savunan para........

© Dünya