Nihai yurt içi talep üçüncü çeyrekte yavaşladı, Merkez Bankası’na göre iç talep koşulları dezenflasyonist düzeyde. Küresel altın fiyatlarındaki hızlı yükselişin “servet etkisi”, hane halkının kartlı harcamalarını, dolayısıyla iç talebi artırıcı bir faktör.

Merkez Bankası ekono­mistleri; yurt içi tale­bin seyri, küresel altın fiyat­larındaki yükselişin etkileri, reel sektör firmalarının satış performansı ve konkordato olayları, fiyatlama davranışı, enflasyon beklentilerinin ka­tılığı ve e-Fatura uygulaması­nın sonuçları olmak üzere altı cephede Türkiye ekonomisi­ne mercek tuttu.

Merkez Bankası’nın 2025 yılının 4’ün Enflasyon Rapo­ru’nda yer alan altı araştır­manın bulgularına göre; ge­nel olarak yurt içi talepte bu yıl üçüncü çeyrekte görülen yavaşlama enflasyonu baskı­layacak düzeyde, ancak son dönemde küresel altın fiyat­larındaki yükselişin “servet etkisi” ile hane halkının kart­lı tüketim harcamalarında yol açtığı artış karşıt bir faktör. Reel sektörün fiyatlama dav­ranışlarındaki iyileşme ise dezenflasyon sürecine katkı veriyor. Firmaların tahsilat sorunları ve konkordato ile il­gili sorunlarının temmuzdan bu yana azaldığı gözleniyor. Bu arada e-Fatura uygulama­sının yaygınlaşması kayıt dı­şılığı önemli oranda azalttı.

Enflasyonist baskıları iz­lemek amacıyla nihai yurt içi talebin seyrine ilişkin yapılan çalışmada, üretim, ciro, pe­rakende satış, ticaret hacmi, kartla yapılan harcamalar, it­halat miktarı, otomobil ve be­yaz eşya satışları gibi göster­geler ve alt kırılımlarını içe­ren, toplamda 127 farklı seriyi kapsayan bir iktisadi faaliyet bloğu ve buna dayalı bir bile­şik endeks oluşturuldu. 2025 yılı üçüncü çeyreği itibarıyla sonuçlar, yurt içi talep artışı­nın hem yıllık hem de çeyrek­lik bazda yavaşladığına işaret etti. Bu çalışmaya ilişkin ra­porda yer alan analiz sonuçla­rında; “Bu seyir, talep koşulla­rının dezenflasyonist düzey­de olduğu değerlendirmesini teyit etmektedir” denildi.

Bir diğer çalışmada, küresel altın fiyatlarının hane halkla­rında yarattığı servet etkisi­nin, kredi ve banka kartı har­camaları üzerinde yol açtığı değişim sorgulandı. Hanele­rin elindeki hisse senedi, gay­rimenkul, döviz, altın gibi var­lıkların değerindeki artışın, daha zengin hissettirmesi ve dolayısıyla daha fazla harca­maya yöneltmesi durumu­na “servet etkisi”, varlıkların değer yitirmesi durumunda harcamaların kısılmasına ise “negatif servet etkisi” deniyor.

Bu çalışmada, kartlı harca­maları POS işleminin gerçek­leştiği firmanın bulunduğu il ve ait olduğu sektör grubuna göre 81 il ve 25 ayrı alt harcama gru­bu için zaman serisi olarak ay­rıştıran veri seti kullanıldı. Bul­gular altın fiyatlarındaki artışın özellikle dayanıklı ve yarı daya­nıklı ürün ve seyahat harcama­larında anlamlı bir etki yaptı­ğını gösterdi.........

© Dünya