Fərhad Əzizbəyli Ədəbiyyat tariximizdə Qarabağ, xüsusilə şəhidlik mövzusunda yazan şairlərdən biri olaraq diqqət çəkir. 30-illik bu illər ərzində poeziyamızın aparıcı mövzusu olan şəhidlik mövzusundan yazmaq qürur verici olmaqla yanaşı həm də çox çətindir. İllər əvvəl Fərhad Əzizbəylinin Neftçalanın milli qəhrəmanları şəhid- Camal və Samid, Azərbaycan bayrağı ordenli Xəyyam Əzizov haqqında yazdığı poema hər üç şəhid yaqqında bir dastan, qəhrəmanlıq salnaməsi kimi yadda qaldı. Şəhidin uşaqlıq, gənclik illəri, yaşantıları, öz həmyaşıdlarından seçilmələri, Vətənə, anaya, ataya, el -obaya münasibəti onun poemalarında tam və dolğun şəkildə əks edilirdi. Müəllif oxucusunun gözləri qarşısında tanımadığı bir qəhramanın portiretini elə canlı şəkildə canlandırırdı ki, o şəhid haqqında tam , dolğun fikir əldə edilirdi. Poemalarında qəhramanını yalnız cəbhə xəttində deyil ailədə, cəmiyyət kontekstində canlandıran müəllif şəhidlik məqamına qədərki bir Azərbaycan igidinin ailədə və məktəbdə, cəmiyyətdə fərqli xarakterini, cəbhəyə yola düşənə qədərki yaşantısını qəhrəmanlığa gedən bir cığır, bir körpü kimi izlədərək bu qəhrəmanın bir günün işi deyil uzun illərin qazancı və vəhdəti olduğunu müşahidəçi bir şair, yazar kimi dəyərləndirirdi. “Şəhid məzarların müqədddəs nur ocağı kimi dəyərləndirən şairin misraları o məzarlardan qor aldığı üçün belə müdrükdür. Şəhid verdiyimiz ilk illər- 90-cı illər yada düşür. Bugünkü qələbimizdə birnci Qarabağ şəhidlərinin məzarlarından od alan, o məzarlar önündə and içən igidlərimiz 44 günlük Vətən savaşını zəfər sevincləri ilə bitirə bilərdi.”(M.N.”F.Əzizbəylinin poemalarında Vətən müharibəsi, Şəhid obrazı”)

Şəhid məzarları nur ocağıdır,
Müqəddəs qor düşər qəlblərə ordan,
O oddan güc alan igidlərimiz,
Vətəni çıxarar, çilədən, dardan. (Vətən sevdalısı)

Şəhidlik mövzusunda çoxsayda poemalar yazan şair Şəhid verən ailənin yaşantılarını özünəməxsus bir baxışla müşahidə edir və son zamanlar yazdığı “Yadigarlar” poemasında daha incə və duyğusal məqamları diqqətdən kənarda qoymur. Əsər üç hissədən ibarətir. Şəhidlərdən bizlərə yadigar qalan övladlar, yarlar və analar poemada ayrı-ayrı hissələrdə poetikləşir. Hər hissədə biz ilk öncə şəhid obrazını görürük, yəni şəhidliyini bədi nümunələrdə təccəssümü, şəhidin övladı ilə, yarıyla və anası ilə ruhən yaxınlaşması, onlarla dioloqu və addım-addım ruhunun bu üç şəxs üzərində gəzməsi, izləməsi və əsas da narahatlığı əvəzsiz şəkildə təsirli, duyğusal yaşantılar, ağrılı məqamlar yaradır. Şəhidlik qürur, fəxarət doğursa da bəzi məqamlarda real yaşantılar ürək parçalayır. Proloq Şəhidliyin uca və əvəzsizlik ideyası ilə başlayır. Şair Vətənin Şəhidlərimizdən qalan ən ilk yadigar olduğu ideyası ilə əsərin təsir gücünü həm artırı, həm də Vətənpərvərliyi təbliğ edir. Gəncliyə, gələcəyimizə bir mesaj verir:

Dünyada silinməz izi qalmalı,
Qoyma unudulan, itən yadigar.
Hər kəsdən bir nişan, xatirə qalar,
Şəhidlər, sizdənsə Vətən yadigar.

Şair şəhidlərdən qalan yadigarlar içərisində Vətəni ilk olaraq götürür və beləliklə Azərbaycan xalqını Şəhidlərimizdən miras və yadigar qalan bu Vətəni gözdən bir an da belə kənarda qalmamasına səsləyiri. İkinci bənddə isə şəhid ruhalrına rahat və aram olmalarını, dinclik tapmalarını diləyir. Şəhid ruhlarının rahtlığını Azrbaycan xalqının yaralarına məlhəm olduğlarına görə daima şad olduqları anlamını diqqətə çatdırmaqla bizlərin Şəhidlərimizə ödənə bilmiyən minnət borcumuzu da dilə gətirir. Bu münnət -şəhidlərimizdən qalan yadigarlaradır ideyasın misralara gətirir:

Can verdin, son qoydun zülmə, nəhayət.
Sənin sevdiklərin elə əmanət,
Qəlbə inam əkdin, qollara qüvvət,
Əkdiyin hər toxum, hər dən yadigar!

Poemanın proloqunda müəllif şəhidliyin qəhrəmanlıq səviyyəsində təcəssüm etdirərək, onlardan qalan yadigarları-Vətən başda olmaqla övladları, yar və anaları oxucuya təqdim edir. Bizlərə şəhidlərimizdən yadigar qalan bu müqəddəs varlıqları göz-bəbəyimiz kimi qorumaq ən ülvü borcumuzun olduğunu unutmamağı tövsiyyə edir. şəhid evladlarına arzusunu dilə gətirir. Onların müqəddəs əcdadlarından güc aldıqlarını vurğulayaraq bu gücün tükənməməsini diləyir:

Ey Şəhid övladları!
Açıq olsun yolunuz..
Əcdadlardan güc alsın,
Bükülməsin qolunuz!..

Müəllif poemada tariximizi unutmur. Keçmişimizə boylanaraq oxucusunu dünənə aparır. Bu xalqın uzun illərdən bəri qurban verməsini, millətin hüququnun tapdalanmasını, ermənilərin boynumuza dolanmış bir ilan olaraq hər zaman bu xalqa zülm elədikləri bir bənddə əks edilib:

İki yüz il xalqımız qurban verdi,
Vətən parçalandı edildi, talan.
Millətin hüququ, haqqı tapdandı,
Haylar boynumuza dolanmış ilan.

Şair 44-günlük savaşın zəfərlə bitməsini bu xalqın sıx birliyində, Ali Baş komandana olan güvən və inamında görür. “Millət bir olarsa, sərkərdə, dönməz, diz çökər önündə azğın yağılar.” Poemanın ilk bəndlərində şair birlik və bərabərliyimizi tariximizdə yaşadığımız ən ali hiss kimi dəyərləndirir. Məhz səkkiz noyabırda çalınan qələbə, qara tariximizin təqvimdən silinməsi və yeni qəhramanlıq, zəfər tarixinin yazılması da bu xalqın bir yumruq altında birləşməsi, Dəmir yumruğun Sərkərdəmizin və xalqın igid oğullarının birliyi ilə göylərə ucalmasınının göstəricisidir.
Tarixin yeni zəfər sevinci ilə yazılması əvəzsiz qürurdur. Və biz bu qüruru bizlərə yaşatmaq üçün canlarını qurban verən Şəhidləri uca tutmaqla, onların bizə yadigarlarını hər zaman yaşatmalı, qorumalı və qiymətləndirməliyik ideyası poemanın əsas ana xəttini təşkil edir:

Yüz üç mələyimiz yüz üç çıraqdır
Şəhid igidlərin ocaqlarında.
Yüz üç şəhidlərdən əmanət bizə
Boy atır taleyin yazısı ilə
Nakam anaların qucaqlarında…

Bu yadigarların çoxunu görmək şəhid atalara qismət olmayıb. Savaşa yollanan........

© dibace.net