İnsanlar kendi ihtiyaçlarını başkalarına muhtaç olmadan karşılayabilselerdi, sosyal varlık şeklinde gelişmelerine gerek kalmazdı. İnsanlık tarihinin bir evresinde avcı ve toplayıcılar, aralarında yırtıcı hayvanları yenebilen en güçlü olanı baş seçer ve buna itaat ederler.
Bu kişi, büyücüyle birlikte topluluğu kontrol altında tutmayı başarır. ‘Siyaset’in kökenini buralara kadar götürebiliriz, çünkü siyaset yöneten ve yönetilen ilişkisidir. Sınıflar öncesi dönemde ‘güçlü ve büyücü işbirliği’ zayıfı yönetiyordu, Tanrılar ise insanüstü doğa olaylarına yani karanlığa, aydınlığa, rüzgara, soğuğa, sıcağa ve yıldırıma hükmediyordu. Başlangıçta insan sayısı az ve etkilediği coğrafya sınırlıyken, Tanrıların sayısı çoğunluktaydı. Tersi geliştiğinde tanrılar birer birer yok oldu ve tek tanrı kaldı.

Yerleşik tarım topluluğuna geçiş ve uygarlığın gelişimi devam ederken, barbarlık hala varlığını sürdürüyordu. Tarım alanlarında dağınık yaşayan insanlar, barbarların saldırılarından kendilerini koruyamıyorlardı.
Şartlar dağınık insanları bir araya toplamayı ve ilk şehir devletlerinin ortaya çıkmasını zorladı.
Toprak, mal ve mülkiyet sahibi aileler, şehir devletlerinde söz sahibi oldular. Bu sınıf toplum ve devlet düzenini belirlemede önemli rol oynadı. Dış saldırılara karşı silahlı gücün oluşması ve bu silah tekeline kumanda edecek iktidar biçimi tiranlık, diktatörlük, prenslik ve daha sonra cumhuriyet oldu. Roma ve Akdeniz şehir devletlerinde toplumu oluşturan sınıflar; soylular, yerliler, yabancılar ve kölelerden oluşuyordu. Devlet ve toplumun en ideal yönetim biçimini soylular belirlemek istese de, nihayet doğanın koşulları coğrafya ve süreçler daha belirgin oldu.
Bir şehir devleti sürekli iç ve dış tehditlerle karşı karşıya kaldığında, başında tiran eksik olmazdı. Tehditler ortadan kalkmış olsa bile, tiranın varlığı devam ederdi. Çünkü ‘tehditler’ sayesinde devlet kurumlarında kendisine mümkün olduğunca, çok sayıda ‘suç ortağı’ bağlamıştır. Suç ortakları sustukça tiran konuşmaya, bağırmaya, çağırmaya devam eder ve ömrü uzardı. Etrafındakiler ona ‘hükümdarım çok yaşa sen her şeyi bilensin’ dedikleri müddetçe, tiran kendi vahim hatalarını göremez ve sonunu kestiremezdi. Tiranın sonu uzaktan gelen tehditle değil, en güvendiği yakınından gelecektir. Geleceği ve tehlikeleri gören, ancak günün birinde yanılgıya düşen........

© Aydınlık