27 Kasım 2023 tarihli “Ulus-Devleti Milliyetçilik Kurmadı” yazımda şunu demiştim:

“Öte yandan, bir ulus-devlet sadece o devlete adını veren etnik yapının milliyetçilerini değil, her tür inanç ve görüşten pek çok anlayışı da içerir. Sağcı, solcu, sosyal demokrat, sosyalist, komünist, liberal, feminist, anarşist, dinci, faşist, enternasyonalist, hatta ayrılıkçı. Ulus-devletin sınırları içerisinde yaşayan ve bu yapıya yurttaşlık bağlarıyla bağlı olan her görüşten insan, o yapının bir parçasıdır ve hem devlete hem de söz konusu ulusal topluma çeşitli biçimlerde katkıda bulunurlar. İspanya yurttaşı olup Katalan milliyetçisi ve hatta ayrılıkçısı olan bir kişi, üretimi ya da yaşam pratiği üzerinden, İspanyol ulus-devletine katkıda bulunuyor olabilir. Ya da bir Katalan olduğu halde, ayrılıkçı olmamayı ama aynı zamanda hiçbir daraltıcı, dışlayıcı ideolojiyi taşımamayı da seçebilir.”

Bu iddiamı bir çıpa olarak burada tutalım. Buna bağlı olarak, her ideoloji ulus-devlet dediğimiz yapıyı varkılan ulusal topluma katkıda bulunabileceği gibi zarar da verebilir. Bunu unutmamak lazım. Ayrılıkçı bir ideoloji özellikle o ulusal toplumun kutuplaşması ve çatışmalı bir görünüm sergilemesinin kendi bağımsızlaşma ya da var olan ulus-devletten ayrılarak bir başka ulus-devlete katılma planlarına katkı vereceğini düşünüp bu yönde hareket edebilir.

MİLLETE ZARAR VERDİĞİNİ DÜŞÜNEN VE DÜŞÜNMEYEN MİLLİYETÇİLİKLER

Peki bunu özellikle o ulus-devleti belirleyen etnik yapının milliyetçileri yapıyorsa ne olacak? Böyle bir olasılığı hiç düşündünüz mü? “Milletten Uzaklaşmak” üst başlıklı bu yazılarımda, ideolojilere ve bu anlamda özellikle milliyetçiliğe bir tutarlılık ve devamlılık ilişkisi olarak bakmamayı önerdim. Yekten şunu iddia ettim: Türk Milliyetçiliği yoktur, Türk milliyetçilikleri vardır. Hem artzamanlı hem eşzamanlı olarak.

Şimdi bu Türk milliyetçiliklerinden bazılarının Türkiye ulus-devletine ve ulusal toplumuna hem tarihsel süreçte hem de içinde bulunduğumuz şu anda özellikle zarar verdiklerini, uzlaşımcı ve kapsayıcı bir ulusal toplumu kutuplaştırmaya, çatışmaya sürüklemeye, dışlayıcı ve çatışmacı kılmaya çalıştıklarını iddia edersem ne dersiniz?

Rüyalar âleminde yaşamıyorum elbette. Bir ülkenin milliyetçileri oraya aitler diye her zaman o ülkenin iyiliği için çalışmazlar tabii. Soğuk Savaş döneminde, pek çok kapitalist sistem devleti kendi milliyetçilerini komünizmle savaş aracı olarak kullandılar ve çeşit çeşit pis ve kanlı işler yaptırdılar. Buna Türkiye de dahil. Orada söz konusu olan ulusal topluma katkıda bulunmak değil, bir savaşın tarafı olarak çatışmak ve yok etmekti. 1980 öncesi bu dönemle ilgili Soğuk Savaş aktörlerinin her türünün hesabını vermediği çok suç, pek çok vebal var.

Oysa burada daha farklı bir durumdan, özellikle ulusal topluma katkıda bulunduğunu düşünen, hayırhah olduğuna inanmış milliyetçiliklerden söz ediyorum. Soğuk Savaş döneminde derin devletle ve yabancı müttefiklerle ilişkiye giren, yok ederek karşı tarafın amaçlarına ulaşamamasına odaklanmış, ne yaptığının farkında olan savaşçı milliyetçiler vardı kuşkusuz. Belki kendilerinin bile beğenmediği eylemlerinin uzun vadede büyük ülküye katkıda bulunacağına ya da daha farklı bir dönemde yeniden bunları dert edebileceklerini düşünüyorlardı.

Ya bazı milliyetçiler bir savaşın içinde bulunmadıklarında, meşruluğuna inandıkları eylemlerde bulunurken de millete zarar veriyorlarsa?

TALAT PAŞA’NIN İKİ ESERİ

Çok tanınmayan bir yazardan bir alıntı yapacağım. Daha önce........

© Artı Gerçek