menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

SELÇUKLU MEDRESELERİ:FETİH SONRASI KURUMSALLAŞMANIN ÜRÜNÜDÜR

9 11
20.10.2025

Ali Yıldız’ın, “Selçuklular Anadolu’da yerli halkın gönlünü medreseler yoluyla kazandı; bu kurumlar fetihle birlikte açılarak halkın çocuklarını eğitti” anlamına gelen ifadesi aynen şöyle; okullar ve medreseler açarak aydınlanma ve bilgi sahibi olmalarını, Sağladılar biçimindeki görüşü, tarihî ve kronolojik gerçeklerle örtüşmemektedir. Anadolu’daki medreselerin kuruluş zamanı, eğitim dili, müfredatı ve işlevi incelendiğinde bu kurumların “gönül kazanma” değil, fetih sonrası idarî, hukukî ve ilmî düzenin tesis edilmesine hizmet eden yapılar olduğu açıkça görülür.Zaten Nizamiye medreselerinin Müfredat proğramını şafi eşari felsefe ve düşünce karşıtı İmam Gazali hazırlamıştır.Amaçı şii anlayışı yok etmek Eşari anlayışını hakim kılmaktır. Selcuklu ve Osmanlı tarihi boyunca bu gaye aynen korunmuştur taki Cumhuriye kadar.Şimdi o karanlık yine Cumhuriyetin üstüne çullanmıştır.Nizamülke medrese kurma fikri İmam Çafer’in Büyük oğlu İsmail’in peşinden giden ve terör örgütü kurarak Büyük Selçuklu devletini yıkmaya dönük şia görüntüsündeki Fars milliyetçiliğidir. Örgütün başında Hasan Sabbah vardır.Medrese fikri bu belaya karşı sünni akideyi örgütlemektir.

MEDRESELER FETİHTEN HEMEN SONRA KURULMADI

1071 Malazgirt Zaferi Anadolu’nun askerî kapılarını açtıysa da, Selçukluların bu topraklarda kalıcı hâkimiyet kurmaları uzun bir süreç gerektirmiştir. Selçuklu beyleri başlangıçta 16 göbek geriden ataları olarak Alper tunga’yı bellerlerdi. Fetihlerin ilk 30–40 yılı, medreseleşmeden ziyade sınır güvenliği, Bizans direnişinin bastırılması, Türkmen boylarının iskan edilmesi gibi askerî-idarî hedeflerle geçmiştir. Bu dönemde devletin merkezi otoritesi zayıftı. Anadolu Selçuklu Devleti’nin temelleri ancak 1080’lerde Süleyman Şah’ın İznik merkezli teşkilatlanmasıyla atılmıştır.

MEDRESELERİN DİLİ ARAPÇA, KÜLTÜREL ÇERÇEVESİ FARSAÇAYDI

Selçuklu medreseleri, Arap-İran sentezli bir eğitim sistemi taşır. Eğitim dili, Kur’an ve hadislerin dili olan Arapça idi; fakat müderrislerin ilmî literatürü ve edebî kültürü Farsçaydı. Dinî ilimler (fıkıh, kelam, hadis, tefsir) Arapça, edebiyat ve siyasetnâme........

© Antalya Son Haber