Eski adı Dersim olan Tunceli, jeolog, yerbilimci, deprem araştırmacısı İhsan Ketin'in (1914-1995) 1948'deki dünyaca ünlü keşfine göre Anadoludaki en büyük depremleri doğuran Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın bir koludur!

1999 Gölcük depremine kadar İhsan Ketin'in keşifleri ne yazık ki sadece bilim insanlarının bildiği gerçeklerdi...

MUSTAFA KEMAL ATATÜRK

1938

“Her şeyden önce size kıvançla arz edeyim ki ulus ve ülke geçen yılı tam bir huzur ve sükûn içinde yükselme ve kalkınma çalışmaları ile geçirmiştir.

Uzun yıllardan beri süregelen ve zaman zaman gergin bir şekil alan Tunceli’ndeki toplu haydutluk olayları belli bir program içindeki çalışmalar sonucu kısa bir sürede ortadan kaldırılmış, bölgede bu gibi olaylar bir daha tekrarlanmamak üzere tarihe aktarılmıştır.

Cumhuriyetin getirdiği bütün iyiliklerden yurdun diğer evlatları gibi oradakiler de tam anlamı ile yararlanacaklardır.”

YILMAZ ÖZDİL

2009

Hüseyin Aygün'ün "Dersim 1938 ve Zorunlu İskan" adlı kitabı Başbakan İsmet İnönü döneminde Tunceli'de nasıl vahşetler yaşandığını anlatıyordu...Başbakan'ın (Recep Tayyip Erdoğan) "faşizm" çıkışıyla, bu kitabın piyasaya çıkışıyla, bu kitabın piyasaya çıkışı, tesadüfe bak, aynı güne denk gelmişti...(...) Ve, yine nasıl bir tesadüfse...O günden itibaren, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile Hüseyin Aygün'ün "Başbakan İsmet İnönü, faşizm, Dersim " açıklamaları , hep "paralel" yürüyecekti...

YILMAZ ÖZDİL'İN "BERABER YÜRÜDÜK BİZ BU YILLARDA" ADLI KİTABININ 182. SAYFASINDAN BİR BÖLÜM...BİRİNCİ BASKISI: EYLÜL 2013...

BAŞBAKAN RECEP TAYYİP ERDOĞAN

23 Kasım 2011 :

2011 yılında dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Dersim konusuna değinerek "Eğer devlet adına özür dilenecekse ben özür diliyorum" demişti...Başbakan Erdoğan ardından asıl özür dilemesi gerekenin Dersim olaylarına denk gelen 1938’de iktidar olan CHP’nin genel başkanı Kemal Kılıçdaroğlu olduğunu öne sürmüştü...

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan 8 Ağustos 1939 tarihli bir belgeye atıfta bulunarak, 1936-1939 yılları arasında Dersim'de 13 bin 806 kişinin öldürüldüğünü ifade etti.Erdoğan başbakanlık arşivinden toplam dört belgeye atıfta bulunarak bu konuyla ilgili kararnameler altında İsmet İnönü'nün Cumhurbaşkanı, Celal Bayar'ın Başbakan olarak imzalarının bulunduğunu kaydetti...

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan " 13 bini aşkın kişinin öldürüldüğünü söylediği olaylar için "Devlet adına özür dilemek gerekiyorsa ve böyle bir literatür varsa ben özür dilerim ve diliyorum" dedi. Ankara'da, partisinin Genişletilmiş İl Başkanları Toplantısı'nda konuşan Erdoğan, Dersim'de sayısı bilinmeyen binlerce insanın, kadın ve çocuğun katledildiğini, zorunlu göçe başvurulduğunu söyledi...Olaylar konusunda ana muhalefet Cumhuriyet Halk Partisi'ne yüklenen Erdoğan, olaylar nedeniyle CHP'nin özür dilemesi gerektiği görüşünde...Başbakan, ''Çünkü o dönem CHP'nin tek başına iktidar dönemidir. CHP'nin geçmişinde işte bu var, hamdolsun bizim geçmişimizde bunlar yok'' diye konuştu.

Recep Tayyip Erdoğan: "Dersim yakın tarihimizdeki en acı, en trajik olaylardan biridir. Dersim aydınlatılmayı, cesaretle sorgulanmayı bekleyen bir faciadır. Dersim, CHP hükümetlerinin onlarca, yüzlerce faciasından en acısıdır, en kanlısıdır... Dersim faciası karşısında özür dileyecek olan, bu faciayla yüzleşecek olan, AK Parti değil, AK Parti hükümeti değil, bizzat bu facianın, bu kanlı eserin sahibi olan CHP 'dir, CHP'nin Tunceli milletvekilleridir, CHP'nin Tunceli kökenli Genel Başkanıdır." dedi...Recep Tayyip Erdoğan kürsüden Kemal Kılıçdaroğlu'na, "Hem bir Tuncelili olarak, hem bir Dersimli olarak onur duyuyorum diyorsun ya, hadi onurunu kurtar bakalım, kurtar.'' şeklinde konuştu.

Dersim konusundaki tartışmalar, olaylarda yakınlarını kaybettiğini belirten CHP Tunceli Milletvekili Hüseyin Aygün'ün basın toplantısı ile başlamıştı...

Bunun ardından Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ve bazı milletvekilleri bu konuda bir meclis soruşturması açılması fikrini ortaya attı...

Bazı milletvekilleri ise operasyonlara katılan Türkiye'nin ilk kadın pilotu Sabiha Gökçen'in adının verildiği İstanbul'daki havalimanının adının değiştirilmesini önerdi...

Hava bombardımanı da yürütülen Dersim olayları ardından, kentin adı, Tunceli olarak değiştirilmişti.

ABDULLAH GÜL

Eski Cumhurbaşkanı Abdullah Gül Dersim hakkındaki arşivlerin açılması çağrısını yapmıştı...

KEMAL KILIÇDAROĞLU

CHP eski Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu Dersim konusunda özrün yetmeyeceğini, tarihi bütün belgelerin açıklanması ve sürgün edilen ailelere topraklarının geri verilmesi gerektiğini söyledi...

Kemal Kılıçdaroğlu’nun 3 yıl önceki Dersim açıklaması: Gerçekleri görmeden bir şey söyleyemezsiniz!

Kemal Kılıçdaroğlu, Dersim İsyanı'nın askeri harekatla bastırılmasına atıfta bulunarak, “1935-38 olayları. için zaten cumhurbaşkanı özür diledi ve bu döneme ait bütün belgelerin tarihçilerin önüne koyulması lazım. Gerçekleri bir görelim, gerçekleri görmeden bir şey söyleyemezsiniz” dedi...

Bir gazetecinin “Bu coğrafyada yaşanan acıların başında 1915 Ermeni katliamı ve 1938 Dersim Tertelesi de geliyor. Helalleşme çağrınız bunları da kapsayacak mı” sorusuna Kılıçdaroğlu şu ifadelerle yanıt verdi:

“Roboski’de evet ciddi bir olay oldu. Gencecik çocuklar hayatlarını kaybettiler, aileler hala acılarını yaşıyorlar. Ölenleri geri getirme şansımız yok ama devlet katında o ailelere belli bir saygının gösterilmesi lazım. 1935-38 olayları. Zaten cumhurbaşkanı özür diledi ve bu döneme ait bütün belgelerin tarihçilerin önüne koyulması lazım. Gerçekleri bir görelim, gerçekleri görmeden bir şey söyleyemezsiniz. Ermeni olayları ile ilgili olarak da tarihçilerin bu olayları araştırması gerekiyor. Tarihin derinliklerinde kalan olayların bugün itibarıyla sıcak siyasetin konusu yapılmasını doğru bulmuyorum. Bugün ABD filmlerini görüyorsunuz. Kızılderililere karşı yapılan katliamları film olarak gösterebiliyorlar. Toplumun o haksızlıklarla yüzleşmesine ortam sağlıyor. Bu çerçevede bakmamız lazım. Parti olarak eksikliklerimiz olabilir. Tüzel kişilerin belli konularda görüş beyanı bir araya gelip ortak görüş oluşturulduktan sonra bir kişi tarafından dillendiriliyor. Karşı taraf eleştirebilir bunları. Kavgaları geriye bıraktığınız zaman bir araya gelip helalleşebiliriz. Duygularımızın esiri olmayalım, aklımız ne diyorsa o çerçevede hareket edelim. Akılla bir gelecek çizmemiz gerekiyor, geçmişteki hatalarımızla yüzleşmemiz gerekiyor.”

GÜRSEL TEKİN:

2011

CHP: Birliğin temeline dinamit

CHP Genel Başkan Yardımcısı Gürsel Tekin ise Başbakan Erdoğan'ın Dersim eleştirilerine yazılı açıklama ile yanıt verdi.

Açıklamasında, ''Başbakanı tebrik ediyorum. Dili, üslubu ve açıklamasıyla memleketimizin ve milletimizin birliğinin temeline dinamit koymuştur. Herkesi birbirine düşman etmeyi, birbirine düşürecek yolu açmayı başarmıştır." diyen Tekin, bu çıkış ile Başbakan'ın ne amaçladığını sorguladı.

MEHMET ALİ GÜNDOĞDU & BİLGESU ERENUS & İHSAN SABRİ ÇAĞLAYANGİL & TANJU CILIZOĞLU

2010'lu yıllarda yönetmen Mehmet Ali Gündoğdu ve Eren Film Yapımevi 1937 – 1938 Türkiye’sinin Dersim’inde (Tunceli’sinde) yaşananları olduğu gibi anlatan Bilgesu Erenus’un “Dersim’ 38” adlı senaryosunu beyazperdeye layıkıyla yansıtabilecek parayı, imkânları, ne yazık ki, bir türlü bir araya getiremedi, gereken kadroları, ekipleri kuramadı.

Bilgesu Erenus’un dediği gibi “Bu senaryo tam anlamıyla insan eliyle yaratılan bir cehennemin tasviri.”

Senaryo yazılırken (“Dersim’ 38”) Dışişleri Bakanı, Çalışma Bakanı, Cumhurbaşkanı Vekili ve Cumhuriyet Senatosu Başkanı olarak görev yapan İhsan Sabri Çağlayangil’in (1908-93) anılarından da yararlanıldı…

İhsan Sabri Çağlayangil’in Dersim tanıklığı çok meşhur…İhsan Sabri Çağlayangil’in anıları Kader bizi una değil üne itti; gazeteci Tanju Cılızoğu (1936-2021) tarafından derlendi...

Senaryonun üst dili Bülent Ecevit’in 1969’da yazdığı “Pülümür’ün Yaşsız Kadını” adlı şiiriyle, Avukat İsmail Metin’in........

© Akdeniz Gerçek