Hikmetli Kitap’ın ve İzzetli Din’in en önemli kavramıdır tevhîd. Cenâb-ı Peygamber (sav), bir muallim-i tevhiddir. Bu itibarla Elmalılı, O’ndan bahsederken “Üztaz-ı medrese-i ehadiyyet” ifadesini kullanır. (Elmalılı, Makaleler I, 15). Tevhid, Vâhid ve Ehad’in vahdâniyetini ikrar etmek demektir. Türkçesi “birlemek”tir. Kimi? “Bir” ve “Tek” olanı. İttihad da, aynı kökten türetilmiş olup “birleşmek” demektir. Kiminle birleşmek? Ehl-i tevhid ile. Peki, “niçin tevhid, ittihadı gerektirsin? Madem, ben bir muvahhidim; madem, benim inandığım Peygamber ve Kitap, bana en önemli kavram, gaye ve ideal olarak tevhidi göstermiş; o zaman benim en esaslı meselem “Bir”i anlamak ve o “Bir”deki vahdetin ve ehadiyyetin zevkine varmak olmalıdır. O zevki tahsil ettikten sonra, aynı gayenin ve zevkin peşinden koşanların, benimle aynı sevdaya ve ülküye sahip olduklarını idrak edip, teferruatta farklılıklar olsa da, onları “tevhiddaş” olarak görebilmeliyim. Ben, o Yüce Dost’un “bir”liğini idrak etmeye talipsem, aynı gayeye –farklı yol ve yöntemlerle olsa da- gönül verenler, benim Dost’umun dostları hükmündedir. Şu halde onlarla aramda manevî bir kardeşlik var demektir. Bu kardeşlik, biyolojik kardeşlikten daha kıymetlidir aslında. Meriç’in ifade ettiği gibi “İnananlar kardeştir, diyor İslâmiyet. Kan biyolojik bir mefhum: karanlık, esrarlı, kör. İnsanlaşmak biyolojinin esaretinden kurtulmaktır. Tek insanî değer var: iman. İman, ayırmaz, birleştirir” (Umrandan Uygarlığa, 126-7).

Madem, iman birleştirir ve madem, tevhid “Bir”liği idrak etmektir. Şu halde ehl-i tevhid olanlar niçin ittihad edemiyor, “bir”leş(e)miyorlar? El cevap: Hakiki manada tevhid ehli ol(a)madıkları için. Zira Vâhid’i bulan, Ehad’i bilen; “vahdet”in zevkini almış olur ve artık kesret peşinde ol(a)maz. “Ehl-i tevhidim” deyip de, ehl-i tevhidin ittihadına çalışmayan, bilakis -bilerek veya........

© Yeni Şafak