menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

Tarihsel adlar ve güncel talepler: Osmanlı’daki “Kürdistan” tartışması ne anlama geliyor?

8 9
saturday
Geçen hafta katıldığım TV programından bölümler yayınladığım youtube kanalındaki "Anadilde Eğitim Hakkı" videosunu izleyen bir sevgili dostumuz, bana ulaşarak bazı eleştirilerde bulundu. "Osmanlı'da da Kürdistan vardı", "Kürtçe resmî dildi", "özerk bir Kürt bölgesi mevcuttu", "kendi işlerinde özerkti", "Mesela Cizre'de Botan emirliği vardı" şeklinde ifadeler kullandı.

Bu iddialar, özellikle "ana dilde eğitim", "kültürel özerklik", "yerel yönetim reformu" gibi güncel siyasi taleplerle birlikte ele alındığında, konu artık tarih tartışmasının ötesinde bir devlet felsefesi tartışmasına dönüşüyor.

Bu nedenle konuyu bilimsel bir çerçevede ele almak şarttır:

Osmanlı'da gerçekten resmî bir Kürdistan bölgesi veya özerk bir Kürt devleti var mıydı?


Osmanlı'da "Kürdistan" ifadesi neydi?

Tarihsel belgeler incelendiğinde görüyoruz ki "Kürdistan" kelimesi Osmanlı'da modern anlamıyla bir idari bölgeyi değil, çoğunlukla coğrafî bir tanımı ifade ederdi.

Kaynaklar:
  • BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi) Maliyeden Müdevver Defterler, No: 3551.

  • Evliya Çelebi Seyahatnâmesi (Cilt 4 ve 5).

  • Şerefhan Bitlisi, Şerefname (1597).

  • Martin van Bruinessen, Agha, Shaikh and State (1992).

  • Wadie Jwaideh, The Kurdish National Movement (2006).
Bu kaynaklarda "Kürdistan" kelimesi:
  • Bir eyalet adı olarak yalnızca 1847–1867 arasında (20 yıl) kullanılmıştır.

  • Daha önce veya sonra resmî idari bir yapı değildir.

  • Çoğu Osmanlı belge ve haritalarında coğrafyayı tanımlamak için kullanılan yöresel bir addır.

  • "Rum", "Lazistan", "Arabistan", "Türkmeneli", "Bozok", "Teke", "Karaman" gibi diğer bölge adlarıyla aynı kategoridedir.
    • Yani etnik siyasal özerklik değil, coğrafi tasnif söz konusudur.

    ........

    © Yeni Mesaj