Türkiye Cumhuriyeti’nin siyasal ve hukuki yapısının temelinde anayasal vatandaşlık anlayışı yer almaktadır. Bu anlayış, bireylerin etnik, dinsel veya kültürel farklılıklarından bağımsız olarak ortak bir hukuk düzeni içinde eşit yurttaşlar olarak kabul edilmesini ifade eder. Anayasa’nın 66. maddesinde yer alan “Türk” tanımı, bu bağlamda modern ulus-devlet anlayışının hukuki bir yansımasıdır. Bu tanım, etnik bir aidiyeti değil, vatandaşlık bağıyla kurulan siyasal bir birlikteliği esas alır.

Modern demokrasilerde devletin meşruiyeti, kimliklerin homojenliğinden değil, hukukun üstünlüğüne dayalı kapsayıcı bir yurttaşlık anlayışından beslenir. Türkiye’de de anayasal sistem, devletin yönetilmesini belirli bir etnik veya kültürel kimliğe değil; anayasal sadakat, demokratik meşruiyet ve hukuk devleti ilkesine bağlamaktadır. Bu çerçevede “Türk” kavramı, siyasal aidiyetin ve ortak sorumluluğun ifadesi olarak değerlendirilmelidir.

Son yıllarda “Türk” kavramının kamuoyunda farklı şekillerde yorumlanması, bu anayasal tanımın bilimsel ve hukuki çerçevede yeniden ele alınmasını gerekli kılmaktadır. Özellikle kavramın ayrıştırıcı mı yoksa birleştirici mi olduğu yönündeki tartışmalar, anayasa hukukunun temel ilkeleri ışığında değerlendirilmelidir. Bu çalışma, söz konusu tartışmalara hukuki ve akademik bir zemin sunmayı amaçlamaktadır.

ANAYASAL VATANDAŞLIK VE “TÜRK” KAVRAMININ HUKUKİ TANIMI

Anayasal vatandaşlık, bireylerin devletle olan ilişkisini etnik veya kültürel temellere dayandırmadan, hukuk ve siyasal aidiyet üzerinden tanımlayan bir kavramdır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası da bu yaklaşımı benimsemiş ve vatandaşlık bağını esas alan bir kimlik tanımı ortaya koymuştur. Bu durum, modern anayasal devlet anlayışıyla uyumludur.

Anayasa’nın 66. maddesinde yer alan “Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk’tür” ifadesi, kavramın hukuki içeriğini açıkça ortaya koymaktadır. Bu tanımda “Türk”, bir etnik kimlik değil; devletle kurulan hukuki bağın ifadesidir. Böylece vatandaşlar arasında eşitlik sağlanması amaçlanmıştır.

Bu yaklaşım, vatandaşlar arasında ayrım yapılmasını önlemeyi hedefleyen anayasal eşitlik ilkesinin doğal bir sonucudur. Devletin, bireyleri kökenlerine göre değil, hukuk önünde eşit yurttaşlar olarak kabul etmesi........

© Turkish Forum