Doğu Türkistan şehirleri: 1873’te Kuça

Mehmet Akif Erdoğru

1873’te İngiliz Heyet’in Kuça ile ilgili tespitleri: Kuça (Kuçar), Aksu'nun doğu yönünde devamında dağların eteklerinde yer alan küçük bir beyliktir. Antik çağda burası önemli bir küçük beylikti ve Budizm'in gelişen bir merkeziydi. Kentin kuzeyindeki bir tepede antik bir tapınak ve manastırın kalıntıları bulunmaktadır. Bunların oldukça büyük oldukları ve sarp bir tepenin çıkıntıları ve kayaları üzerinde büyük ölçüde taştan inşa edilmiş oldukları anlatılmaktadır. Enkaz arasında heykel parçaları bulunuyor ve kayaya kazınmış bazı galerilerin duvarlarında sanki yeniymiş gibi canlı ve parlak renkte insan ve hayvan resimleri olduğu söyleniyor. Zaman zaman yıkılan duvarların kalıntıları arasında değerli taşlar ve biblolar bulunur ve gezgin çobanlar tarafından burada bulunan taşların parlaklığı ve büyüklüğü hakkında muhteşem hikâyeler anlatılır. Burada Korla yoluna bakan bir kayanın yüzüne oyulmuş büyük bir figürün olduğu söyleniyor. Bu figürün Kalmak selamı tarzında dilin dışarı sarkması ve kol uzatılarak sağ omuzun aşağıya doğru bastırılması şeklinde anlatılır. Yoldan geçenlerin selamını, karşılık olarak dil sallayarak ve göz kırparak kabul eder ve en azından saf Kalmaklar tarafından sıklıkla gülümsediği görülür. Kuzeydeki dağlarda bir yanardağ vardır ve tabanından Zamça adı verilen bir nehir çıkar. Kıyılarında kazılmış şap ve boyamada şapla birlikte mordan olarak kullanılan zamç adı verilen bir çinko tuzu bulunur. Tepenin eteğindeki kayalar dokunulamayacak kadar sıcak ama nehrin suyu soğuktur. Tepesi sürekli karla kaplı olan dağın oldukça yüksek iç kesimlerinde sürekli olarak yüksek sesli mırıltılar ve patlamalar duyuluyor. Buna Kan Kura Tağ denir. Kalmukların Yulduz'u........

© tarihistan.org