Diğer

T24 Haftalık Yazarı

25 Ağustos 2024

Belirli insanları dışlayan yaptırımlar ve hizmetlerle birlikte Afrikalı öğrencileri uzaktan eğitim ile okul ve toplumdan izole etmek gibi önerilen yollar, ırkçı, ayrımcı ve damgalayıcı politika örnekleridir. Böyle politikaları destekleyenlerin her sözü ise açık olarak belirtmeseler bile zararlı, alaycı ve aşağılayıcı doğası aracılığıyla düşmanca bir tavrın nefret söyleminde vücut bulmuş halidir.

14 Ağustos 2024'te Dünya Sağlık Örgütü'nün m-çiçeği (mpox - MPXV) nedeniyle küresel halk sağlığı acil durumu ilan etmesinin ardından algoloji uzmanı Prof. Dr. Hüsnü Süslü "Dünya Sağlık Örgütü'nün maymun çiçeği için pandemi riski uyarısı sonrası, ülkemiz için en iyi çözüm önerimiz, Afrika kökenli öğrenciler için bir süreliğine uzaktan eğitime geçmektir." diye açıklama yaptı. Ne yazık ki ırkçı, ayrımcı ve damgalayıcı (stigmatized) söylemler çok çabuk destek buluyor. Bu açıklamadan hemen sonra Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ, Yüksek Öğretim Kurumu ve Karabük Valiliği'ni etiketleyerek X hesabından yaptığı paylaşımda "mükemmel bir öneri..." dedi.

Konu ile ilgili 2022 mpox salgını sırasında hem DSÖ hem de Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programı (UNAIDS), m-çiçeği virüsü ile ilgili Afrikalıları ve LGBTİ bireyleri hedef alan "ırkçı ve homofobik" paylaşımları eleştirmiş ve uyarıda bulunmuştu. Aynı yıl, Afrika'daki uluslararası medya için Afrika'yı takip eden gazetecilerden oluşan Yabancı Basın Birliği Afrika (FPAA), medyanın sistemik ırkçılık ve ırksal stereotiplerle mücadelede olumlu görseller ve anlatılar paylaşarak ön saflarda yer alması gerektiğine dikkat çekerek hoşnutsuzluğunu bir bildiriyle dile getirmişti. 25 Haziran 2024'te Global Knowledge, Memory and Communication dergisinde "BBC'de Maymun çiçeği salgınının görsel tasviri: Batı medyası Afrika'ya karşı önyargılı mı?" makalesi de BBC'nin m-çiçeği salgından etkilenenleri tasvir ederken kullanılan yaygın cilt tonunun siyah olduğunu, uzman bilgileri için röportaj yapılan ve m-çiçeği salgınının ön saflarında yer alan bilim adamlarını tasvir ederken kullanılan yaygın cilt tonunun ise beyaz olduğunu ortaya çıkardı.

2022 başlarında mpox salgını yaygınlaştığında, çevrimiçi ortamda, diğer ortamlarda ve bazı topluluklarda ırkçı ve damgalayıcı dil gözlemlenmiş ve DSÖ'ye bildirilmişti. Kamuya açık ve özel toplantılarda, birçok kişi ve ülke konu ile ilgili endişelerini dile getirmiş ve DSÖ'den ismin değiştirilmesine yönelik bir yol önermesini istemişti. Sonuçta, 28 Kasım 2022'de DSÖ, "maymun çiçeği hastalığı (Monkeypox)" ismini, ırkçılık ve ayrımcılık kaygısıyla "mpox" olarak değiştirmişti. Kuşkusuz bu her ne denli ırkçı, ayrımcı ve damgalayıcı söylemlere karşı bir ilk adımsa da bu tip söylemlere karşı savaşta sağlık bakanlıklarının bilimsel temelli risk iletişim çalışmaları olmaksızın çok da etkili olamamaktadır. DSÖ bu değişikliğin en geç bir yıl içinde oturmasını, maymun çiçeği terimi yerine mpox teriminin kullanılır olmasını önermişti. Ne yazık ki bugün hala medyada yaygın biçimde maymun çiçeği terimi kullanılmaktadır.

Damgalama, genellikle korku, yanlış anlama, sosyal dinamikler ve psikolojik eğilimlere dayanan çeşitli ve karmaşık nedenlerle çok çabuk ve birçok destekçi kazanabiliyor.

Hastalık salgınları gibi krizler sırasında insanlar genellikle bilinmeyenden korkar. Damgalama, bu korkuyu belirli bir grubu tanımlayarak ve suçlayarak yönlendirmenin bir yolu haline gelir, bu da sahte bir güvenlik ya da kontrol duygusu verir kişiye. İnsanlar çoğunlukla algıladıkları tehlikeden kendilerini uzak tutmak için damgalamayı destekleyebilirler. Belirli grupları etiketleyip izole ederek, kendilerini ve ait oldukları grupları koruduklarını hissederler (aslında zannederler).

Damgalama, genellikle yanlış bilgi ya da durum hakkında eksik bilgi sonucu ortaya çıkar. Doğru bilgi olmadan, insanlar başkalarına haksız muameleye yol açacak varsayımlarda bulunabilir. Çünkü, damgalama, karmaşık durumlarda basit bir anlatı sunar insanlara. Örneğin, "yeni, gizemli bir virüs Çin'de ortaya çıkmış ve tüm dünyaya yayılmıştır, yani bu işin sorumlusu Çin'dir" gibi. Sonuçta, bir sorun için bir grubu ya da bireyi suçlamak, halk sağlığı krizleri gibi karmaşık ve çok yönlü sorunlarla başa çıkmaktan çok daha kolay anlaşılabilir ve kabul edilebilir hale gelir. İnsan bağışıklık yetmezliği virüsü (HIV) salgını........

© T24