Diğer

T24 Haftalık Yazarı

26 Mayıs 2024

İkinci kez ABD başkanlığına soyunan Donald Trump için “gümbür gümbür geliyor” demek istemiyorum ama şu an portakal saçlı reisin şansı biraz daha yüksek görünüyor. Anlaşılan Amerikan halkı bu gerçeklerle sorunlu, kavgacı, kadın, azınlık ve devlet düşmanı adayı kendisine daha yakın görüyor.

Öte yandan yürüme ve dikkat özürlü Başkan Biden’ın önderliğindeki liberallerin sayısı gittikçe azalıyor. Bunda ABD’nin sınırlarının bir kevgir gibi delik deşik olması ve tüm dünyada artan kötü yönetim ve yoksulluk sonucu kapağı bu ülkeye atan ve kapıda bekleyen milyonlarca kaçak göçmenin büyük payı var.

Oysa Berlin Duvarı 1989’da yıkıldıktan, komünizm çöktükten ve Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra özgürlüğün ve liberalizmin kesin zaferi ilan edilmişti. Fukuyama, Huntington’un medeniyetler çatışması tezini hafife alarak 'tarihin sonu'nu ilan etmişti.

Ancak Amerikalıların çoğu tarihin sonundan mutlu değil. Amerikan ekonomisi genelde iyi durumda. Enflasyon ve işsizlik düşük. Yaşlılar ve çocuklar nispeten sosyal güvenlik altında. Geride, altta kalanın canının çıktığı, işlerin bazen iyi, bazen kötü gittiği kapitalist düzenin doğal dalgalanmalarıyla savrulan, küreselleşme yüzünden yüksek ücretli işlerini kaybeden, iş güvenliğinden ve sağlık sigortasından yoksun, evine ekmek götürebilmek için birkaç part-time işte çalışmak zorunda olan milyonlarca insan var.

Lafın kısası herkes çabuk değişim istiyor ve Trump sandıkta bundan yararlanabilir.

Trump bu kez daha hırslı, intikamcı ve başarıya odaklanmış görünüyor. Sürekli 2020 Başkanlık seçimini kendisinin kazandığını ve hakkının yendiğini söyleyip mağduru oynuyor. Oysa bu hem tamamen gerçek dışı hem de bence Trump’ın Aşil topuğu, yani zayıf noktası. Seçmenler geçmişe dönük değil, geleceğe dönük adaylara daha fazla oy verirler.

Öte yandan Trump’la beraber “gerçek ötesi” diye adlandırılan, gerçeğin eğilip büküldüğü, saklandığı, inkar edildiği ve alternatif gerçeklerin üretildiği bir kavram geliştirildi. Onun Fox TV gibi güçlü yandaşları Amerikan halkının politika hakkında fazla bilgi sahibi olmamasından ve umursamamasından yararlandılar ve gerçekleri çarpıttılar.

Fransız siyaset bilimci Maurice Duverger ABD’deki başkanlık sisteminin başkana “taçsız kral” yetkilerini verdiğini ve bunların zaman içinde arttığını söyler. Yine de sistemdeki kuvvetler ayrılığı ve denge ve kontrol mekanizması sayesinde yasama ve yargı organları başkanı büyük ölçüde denetler ve yerinde frenler.

Öte yandan siyasetçilerin devamlı bağış toplamak zorunda olduğu ülkede kapitalizmin ağababalarının onları dolaylı bir biçimde satın almaları mümkündür ve bu büyük ölçüde gerçekleşmektedir. Bu nedenden ötürü başkanları derin devletin kuklaları olarak adlandırmakta gerçeklik payı vardır.

ABD’de tek sorumlu kişinin başkan olmasına rağmen bu modern ve federalizmin ve uluslararası ilişkilerin daha da karmaşık hale getirdiği dev mekanizmayı yönetmek için liyakatli bir kadroya ihtiyacı vardır. Oysa Trump için sadakat liyakatten daha önemlidir. Başkanlık zamanında etrafını sözünden çıkmayan yağcılarla doldurmasına rağmen bugün onların çoğu Trump’a sırtını döndü ve onu yerin dibine batıran hatıralarını yazdı, bazıları da onu devlet düşmanlığıyla, hatta Putin’in ajanı olmakla suçladı.

Geçenlerde bir gazeteci bunu ona hatırlattığı zaman Trump her zamanki gibi saldırışa geçti. Yumuşak kalbi yüzünden ve onları utandırmamak için istifa etmelerine izin verdiğini söyledi ve bundan sonra beceriksizleri kovacağını ekledi.

Başkanlık seçimlerine beş ay kadar bir zaman var. Trump daha önceki seçim kampanyalarına oranla avantajlı bir durumda gözüküyor. Tüm kamuoyu yoklamalarında az bir farkla Biden’ın önünde gidiyor. En önemlisi seçimin sonucunu belirleyecek salıncak eyaletlerin, yani bazen Demokrat, bazen de Cumhuriyetçi Parti!ye oy veren eyaletlerin çoğunda Trump’a oy vereceklerini söyleyenlerin sayısının biraz daha fazla olmasıdır.

İlk döneminde yaptıkları ve şimdi söyledikleri dikkate alınırsa Trump’ın ikinci döneminde daha fazla demokrasi ve insan hakları beklemek safdilliktir. Trump Amerika’yı ve onun dünyadaki rolünü........

© T24