Diğer

24 Aralık 2025

Yapay zekâ (ve algoritma), tabii ki satıcı firmalara çok yararlı. Bunu ilk “reklam” alanında gördük. 2010’lı yıllar sonrasında, dolaştığımız siteler, baktığımız içerikler çerçevesinde, önümüze bize uygun reklamlar göstermeye başladı.

Ama giderek, —tüketici aleyhine— başka yararları oluyor. Yapay zekânın (ve algoritmanın) diğer boyutu, satıcı firmaya avantajı fiyatlandırmanın dinamik yani müşteriye göre ayaralabilir olması. Bunu belki havayolu firmalarının sitelerinde görmüş olabilirsiniz. İlk seferde bileti almazsanız, ikinci defa aynı bilete baktığınızda fiyatı yükselebiliyor.

Şimdi ABD'de yapılan bir araştırma hayli ilginç. Algoritma (ya da yapay zekâ) sayesinde, tüketiciden daha fazla para alınabildiğini gösteren bu araştırmayı ABD’de tüketici grupları yapmış. Umarız Türkiye'deki tüketici grupları da benzer araştırmaları gerçekleştirirler de, burada şu ana kadar sadece hissiyata dayalı olan bazı konularda neler olduğuna daha yakından bakarız.

ABD’de Consumer Reports, Groundwork Collaborative ve diğer araştırmacılar tarafından yapılan yeni bir ortak araştırma, Instacart isimli alışveriş sitesinde, kullanıcılarının aynı market ürünleri için -aynı mağazadan, aynı anda- farklı fiyatlar gördüğünü ortaya koydu.

Instacart, ABD ve Kanada'da market alışverişi, teslimatı ve teslim alma hizmeti sunan bir Amerikan e-ticaret platformu. Şirket, hizmetlerini bir web sitesi ve mobil uygulama üzerinden sunuyor.

Tüketici araştırması, ABD'nin birçok şehrinde, aynı mağazadan, neredeyse aynı anda aynı sepete, aynı ürünleri ekleyen yüzlerce alışverişçi kullanılarak yapılmış. Birçok ürün için, farklı kişilere beş farklı fiyat gösterildiği tespit edilmiş.

Test edilen market ürünlerinin yaklaşık yüzde 74'ünde kullanıcılar arasında değişken fiyatlar varken, aynı ürünler için en düşük ve en yüksek fiyat arasındaki fark ortalama ~yüzde 13, bazen yüzde 23'e kadar çıkmış. Toplam alışveriş sepetleri için bu, ortalama olarak yüzde 7 civarında bir fiyat farkına karşılık geliyor. Bunun da, ABD’de dört kişilik bir aile için bir yıla yayıldığında —hangi "fiyat grubuna" dahil olduklarına bağlı olarak— yılda yaklaşık 1.200 dolara kadar daha fazla ödeme anlamına gelebileceği hesaplanmış.

Başka bir deyişle, aynı marketten, aynı anda, aynı ürünleri satın alan iki tüketici, farkında olmadan birbirinden önemli ölçüde farklı miktarlarda ödeme yapmış olabiliyor.

Instacart'ın 2022'de bir yapay zekâ fiyatlandırma girişimi olan Eversight'ı satın aldığı ve bu sayede otomatik fiyatlandırma sistemi yürütme yeteneğine sahip olduğu bildiriliyor.

Instacart'a göre, perakende ortaklarının yalnızca bir alt kümesi (yaklaşık 10 tanesi) bu yeteneği, “fiyatlandırma testleri” için kullanıyor. Şirketin bakış açısından bu tür "testlerin" amacı, perakendecilerin tüketici fiyat duyarlılığını ölçmelerine, geliri optimize etmelerine ve hangi ürün kategorilerinde indirim veya fiyat artışı uygulayacaklarını ayarlamalarına yardımcı olmak.

Ancak Instacart, müşterilerini bu tür deneylerin bir parçası oldukları konusunda bilgilendirilmiyor. Alışveriş yapan tüketicilerin, gördükleri fiyatın, başkalarının ödediği fiyattan farklı olabileceğinin farkında olmadıklarını bildiriyor.

Araştırmaya göre, bu “kazara fiyat hatası” değil. Bu, “kasıtlı bir özellik” gibi görünüyor. Dinamik, algoritma odaklı........

© T24