Diğer

18 Kasım 2025

Opera tarayıcı, Avrupa genelinde günlük aktif iOS kullanıcılarında, ekim sonu itibariyle 1 yılda, yüzde 88'lik artış gördüğünü, bunun kısmen DMA tarafından zorunlu kılınan değişikliklerden kaynaklandığını raporladı.

Tarayıcı (browser) dediğimiz yazılımlar, internetin altyapı taşlarından birisidir. İnternetteki haber, oyun, eğlence, e-ticaret vsvs içeriklere giriş kapısıdır. Birkaç markasını sayalım; Google Chrome, Apple Safari, Mozilla Vakfının Firefox’u örnekler arasında.

2022 yılında, Avrupa'da çok büyük -ve geneli Amerikalı olan- online platformlar (VLOP) için konulan DMA kurallarında zorunlu kılınan "tarayıcı seçimi" ekranı sayesinde AB kullanıcıları iOS ve Android işletim sistemi taşıyan cep telefonlarında tarayıcı seçimi yapabiliyor. İşte bu kapsamda büyüme raporlanıyor. Hatta Fransa gibi bazı "kilit pazarlarda" büyüme 5 kata kadar olmuş. Opera, Norveç yani Avrupa merkezli bir tarayıcı markası. Ancak 2016'da Pekin merkezli Çin firması Kunlun'a satıldı.

iOS kullanıcı sayısındaki artış, DMA'nın gerçek ve ölçülebilir pazar etkisini gösteriyor. Büyük firmaların tekele zorlayan davranışlarına getirilen sınırlamalar, kullanıcı davranışını değiştirebiliyor. Bu özellikle "varsayılan tarayıcı" değiştirmenin zor olduğu iOS için bile meydana gelmiş. Yani düzenleyicilerin getireceği kurallar önemli. Pazarı şekillendirebiliyor.

Opera tarafından açıklanan veri kıymetli. Çünkü, Chrome'a ve Safari'ye nazaran, daha küçük ve rakip bir tarayıcı olan Opera için, düzenleyicinin yol açabildiğini ve dev şirketlerin kapladığı pazarın değiştirilebildiğini gösteriyor. Ülkelerde daha zengin bir teknoloji ekosistemi yapısındaki piyasa oluşumu için, çok farklı girişimler ve istihdam yaratabilmek için DMA gibi düzenleyici değişikliklerin, daha küçük firmaların yani alternatif platformların ivme kazanmasını sağlayabileceği ve bunun rekabet, platform gücü, dijital altyapı ve kullanıcı seçimi üzerinde etkileri olabileceği anlamına geliyor.

Tarayıcı seçimi, kullanıcının internet üzerinden yolunu tanımlamak açısından önemli. Tarayıcı seçme olanağı, kullanıcıların web'e nasıl eriştiğini ve dolayısıyla reklam gelirlerini, veri akışlarını, kullanıcı takibini ve dolaylı olarak altyapı değer zincirini yani analiz, reklam teknolojisi, içerik dağıtım ağı, mobil veri vs. etkiler.

Düzenlemeler nedeniyle tarayıcı kullanımı artış kaydedebiliyorsa, diğer altyapı katmanları yani mobil işletim sistemi, varsayılan uygulamalar, telekomünikasyon hizmetleri de benzer gelişmeleri gösterebilir.

Diğer yandan kullanıcıların tarayıcısını seçme olanağı, telekom operatörlerine de bazı olanaklar da sunabilir. Bir tarayıcının kullanıcı sayısı artarsa, telekom operatörleri trafik modellerini değiştirebilir örneğin, daha fazla şifreli trafik, daha fazla alternatif yönlendirme, yeni kullanıcı davranışları ve dolayısıyla kapasite planlaması yapılabilir. İçerik sağlayıcılarıyla yapılan anlaşmalar ve içerik dağıtım ağı stratejisi değişebilir.

Bu gelişme, dosdoğru ve işini iyi yapan düzenleyicilere neden ihtiyacımız olduğunu ve de düzenleyicilerin işlerini düzgün yapmamaları durumunda, kullanıcıların neler kaçırdığını gösteren bir haber. Opera'nın kullanıcı sayısındaki artış, tekelleşmenin nasıl önleneceğini ve kullanıcıların seçim şansı olduğunda daha serbest davranabildiğini gösteriyor. Bu Türkiye gibi gelişmekte olan pazarlar için de -özellikle yerli yazılımlar, e-ticaret platformları, mobil uygulamalar vs. açısından- önemli. Keşke düzenleyicilerimiz biraz daha iyi iş yapabilseler.

Avrupa'da 2022 yılında yürürlüğe giren, DSA ve DMA, dijital sektörü daha adil ve daha rekabetçi hale getirmeyi ve GateKeeper (sistemi domine eden) olarak adlandırılan platformların bazı alanlarda sınırlandırılmasını yani düzenlenmesini getiriyor. Bunlardan Dijital Pazarlar Yasası (DMA), internet üzerinden para kazanılan alanları, e-ticareti ve bugün en büyük paranın kazanıldığı alanlardan biri olan reklamcılık sektörünü hedefliyor. Tarayıcı pazarı da insanların internete giriş noktası olduğu için, reklam ağlarından, içerik değerlerine kadar pek çok açıdan çok önemli.

Düzenlemedeki ciro, kullanıcı vs rakamlarına göre Gatekeeper olarak tanımlanan Google Chrome, DMA yürürlüğe girdikten sonra, Android mobil cihazlara tarayıcı seçimi ekranını getirdi ve Opera, Firefox, Brave, DuckDuckGo, Vivaldi gibi tarayıcıları seçenek........

© T24