Diğer

20 Ekim 2025

Basın İlan Kurumu’nun resmi ilan ve reklam cezası kesme hakkı Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi. Kanuni düzenleme ifade ve basın özgürlüğüne, temel hakları sınırlandıran kanuni düzenleme hakkın çekirdek özüne aykırı görüldü.

Yeni Akit Gazetesi'nin 1/7/2013 tarihli nüshasında "Türkiye, Brezilya, Mısır... Her soruya bir cevabım var!" başlıklı yazı Basın Ahlak Esasları Hakkında 129 sayılı Genel Kurul kararının 1. maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle Basın İlan Kurumu 195 sayılı kanun 49/a maddesi uyarınca resmi ilan ve reklamlarının 3 gün süre ile kesilmesine karar vermiştir. Karara itiraz edilmiş, İstanbul 1. Asliye Hukuk Mahkemesi (hakem sıfatıyla) 27/9/2016 tarihinde BİK'in verdiği “resmi ilan kesme” cezası kararının mevzuata uygun bulmuş ve itirazın reddine kesin olarak karar vermiştir. Anayasa Mahkemesi (B.B 2016/73997-16.01.2020 Tarih) sayılı kararıyla Uğurlu Gazetecilik Basın Yayın Matbaacılık Reklamcılık Ltd. Şti.’nin ifade ve basın özgürlüklerinin “ihlal edilmediğine” karar vermiştir (R.G. 11/3/2020 – 31065).

Korkusuz gazetesinin 3/8/2015 tarihli nüshasında "Milletin Parasını Böyle Çarçur Ediyorlar!" başlıklı haber nedeniyle BİK, bir gün süreyle resmî ilan ve reklamların kesilmesine karar vermiştir. Bu karara itiraz edilmiş Küçükçekmece 2. Asliye Hukuk Mahkemesi (hakem sıfatıyla) 23/5/2017 tarihli kararıyla itirazın kısmen kabulüne, kısmen reddine kesin olarak karar vermiştir. Anayasa Mahkemesi Estetik Yayıncılık A.Ş (2) (B.B No. 2017/30591- 13.1.2021Tarih) sayılı Bireysel Başvuru kararında; Anayasa’nın 26. ve 28. maddelerinde güvence altına alınan ifade ve basın özgürlüğünün ihlal edildiğine karar vermiştir.

Basın İlan Kurumu, resmi ilan ve reklamların yayınlanmasında aracı kurumdur.

195 sayılı “Basın İlan Kurumunun Teşkiline Dair Kanun” gereğince kamu tüzel kişiliğine sahip Basın-İlan Kurumu kurulmuştur (09.01.1961). Kurumun “Resmi ilanların mevkutelerde (süreli yayın) yayınlanmasında aracı olmak” görevi vardır.

Resmi ilanlar, Basın - İlan Kurumu Genel Kurulunun tespit edeceği esaslar dahilinde dağıtılır.

Basın İlan Kurumu 129 sayılı Genel Kurul kararıyla yedi maddeden ibaret basın ahlak esasları belirlenmiştir. Bu esaslara aykırılık halinde müeyyide uygulanabilir. BİK Yönetim Kurulu resmî ilan ve reklamlarının kesilmesine karar verilebilmektedir. 195 sayılı Kanun'a göre BİK tarafından verilen bu kararlara karşı asliye hukuk mahkemesine itiraz edilebilir. Mahkeme, en geç on beş gün içinde evrak üzerinden kararını verir ve bu karar kesindir. Bu kararların itirazına, yüksek dereceli asliye hukuk mahkemesi hakem sıfatıyla bakmaktadır (Anayasa Komisyonu Raporu, Danışma Meclisi/Anayasa Komisyonu, E.1/463, K.434, 30/7/1982, madde 32- AYM kararlarından).

Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu 10/3/2022 tarihinde, Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. ve diğerleri (B.B. No: 2016/5903) başvurusunda, Anayasa’nın 26. ve 28. maddelerinde güvence altına alınan ifade ve basın özgürlüklerinin ihlal edildiğine karar vermiştir. 2022 yılında bu karar “Pilot Karar” olarak verilmiştir.

BİK tarafından çeşitli sürelerle resmî ilan ve reklamlarının kesilmesine dair verilen kararları ifade ve basın özgürlüğünün ihlal edildiğini ileri sürerek Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunulmuştur. Anayasa Mahkemesi 14 bireysel başvuru dosyasını birleştirerek karar vermiştir.

Anayasa Mahkemesi; 2022 yılında verdiği (Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. ve diğerleri. B.B No. 2016/5903) bu kararında; Basın İlan Kurumunun resmi ilan ve reklam kesme cezası vermesini, böyle bir müdahaleyi kanunilik ölçütüne aykırı bularak başvurucuların Anayasa'nın 26. ve 28. maddeleri ile korunan haklarının ihlal edildiğini ve bu ihlalin; ifade ve basın özgürlüklerinin korunmasına ilişkin temel güvencelerin olmaması nedeniyle doğrudan kanundan kaynaklandığı sonucuna varmıştır.

Anayasa Mahkemesi; BİK kararlarına yapılan itirazları inceleyen asliye hukuk hâkimliklerinin gerekçeli kararlarında, kimi zaman BİK'in değerlendirmelerini doğrudan esas alındığı kanaatindedir. Ayrıca Asliye Hukuk Mahkemelerinin bu değerlendirilmelerinin “dengeleme kriterlerini” karşılayıp karşılamadığının denetlenmediği, çoğunlukla BİK kararlarının usul ve yasaya uygun olduğunun belirtilmesiyle yetinildiği ve daha ileri bir değerlendirme yapılmadığı görüşündedir.

Ve Anayasa Mahkemesi........

© T24