Diğer

09 Eylül 2024

Bizim basınımızda kendine hakkıyla yer bulamamış önemli jeopolitik gelişmelerden biri de son yıllarda gelişimi hızlandırılan Kuzey-Güney Uluslararası Taşımacılık Koridoru. Rusya’nın St. Petersburg kentini Azerbaycan ve İran üzerinden Hindistan’a bağlayan ve gemi, demiryolu ve kara taşımacılığını içeren 7 bin 200 km uzunluğundaki bu ticaret hattı, Avrupa’yı Süveyş Kanalı üzerinden Basra Körfezi ülkelerine ve Hint Okyanusu’na bağlayan deniz rotasına bir alternatif.

Kuzey-Güney Uluslararası Taşımacılık Koridoruyla amaç Hindistan, Rusya ve Avrupa arasındaki ticareti kolaylaştırmak. Daha açık bir ifadeyle, Hindistan, İran ve Basra Körfezi ülkelerinden gelen yük taşımacılığını Rusya üzerinden Avrupa’ya yönlendirerek, teslimat sürelerinin azaltılmasını sağlamak. Bu kapsamda yürürlüğe konan 100'den fazla proje var ve bunlara 38 milyar dolardan fazla yatırım yapılması planlanıyor.

Toplam 3 güzergahı bulunan projenin Doğu Güzergahı ile de Orta Asya'yı Basra Körfezi'ne, Orta Güzergahı ile Basra Körfezi'ni İran üzerinden Hazar Denizi’ne ve nihayet Batı güzergahı ile de Basra Körfezi'ni Kafkasya’ya bağlamak planlanıyor. Son olarak Ermenistan’ın önerisiyle dördüncü güzergah olarak şekillenmek üzere finanse edilmesi planlanan ve 1 milyar dolara mal olacak karayolu ve demiryolu projeleriyle Kuzey-Güney Uluslararası Taşımacılık Koridoru’nun Ermenistan üzerinden İran’a ulaşması da mümkün olacak.

Kuzey Güney hattı ile mesafe Süveyş Kanalı'ndan geçen deniz yolu ile karşılaştırıldığında yarıdan fazla azalmış oluyor. Böylece ulaşım süresiyle birlikte taşıma maliyetleri de ucuzluyor. Bugün, Hindistan’ın Mumbai limanından Saint Petersburg’a bir kargonun teslimatı Süveyş Kanalı'ndan geçen geleneksel rota üzerinden 30-45 gün sürerken, Kuzey-Güney Uluslararası Taşımacılık Koridoruyla teslimat süreleri 15- 24 gün arasında zaman alacak. Dahası, koridorun Kazakistan ve Türkmenistan'dan geçen Doğu güzergahı kullanıldığında teslimat süresi 15-18 güne kadar düşecek. Gıda, tekstil, ev aletleri, tüketici elektroniği alanındaki birçok ürün için teslimat sürelerinin bu şekilde aşağıya çekilmesi kritik öneme sahip.

Tabii, koridorun “Avrasya Ulaştırma Çerçevesi” adı verilen ve temelde Avrasya Ekonomik Birliği (EAEU) içinde ticaret ve yatırım ortaklıklarının geliştirilmesine hizmet eden bir “makro-bölgesel ulaştırma ve lojistik sisteminin, yani kalkınma koridorunun oluşumuna katkıda bulunmak” gibi bir üst hedefi de var ama o işin uzun vadeli boyutu. Uzun vadeli görünen bir diğer hedef de buz katmanları hızla eriyen ve Kutup İpek Yolu da denen Kuzey Denizi Rotası’nı Basra Körfezi’ne bağlamak. Böylece bu güzergahlar, sadece Rusya’nın yaptırımlara karşı alternatif geliştirmesine ya da İran’ın Batı’nın tecridinden kurtulmasına hizmet etmeyecek. Avrasya Ekonomik Birliği üyeleri ile Küresel Güney ülkelerinin ilişkilerini ve ekonomik ve sosyal kalkınmalarını hızlandırmaya da hizmet edecek. Yani barışa.

Aslında, Kuzey-Güney Koridoru, 12 Eylül 2000’de Rusya, İran ve Hindistan arasında imzalanan anlaşmayla kurulmuş, sonraki yıllarda aralarında Azerbaycan ile Türkiye'nin de bulunduğu 10 ülke daha bu projeye katılmıştı. Ancak projeler ağırdan yürüyordu. Derken bundan tam 2 yıl önce (9 Eylül 2002’de) Rusya, Azerbaycan ve İran hükümet yetkilileri, Uluslararası Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru'nun potansiyelinin daha iyi kullanılması ve geliştirilmesi konusunda mutabakata vardılar.........

© T24