Cahiliye kavramı tarihin bir döneminde ele alınmış konu edinilmiş, sonra ise rafa kaldırılmış türden değildir. Bilakis her dönemde ve her zeminde farklı suretlerde tecelli etmektedir. Bu suretle hak ve batıl arasındaki mücadele kıyamet sabahına kadar devam edecektir.

Kur’ân-ı Kerîm’e baktığımızda cahiliye kavramının dört hususla beraber zikredildiğini görürüz. Ve bu hususlar tarihin her döneminde -günümüz de dahil olmak üzere- somutlaşıp karşımıza çıkmakta ve beşeriyetin fıtri olarak hak olana yönelmesine ket vurmaktadır. Bu hususlar şu şekildedir:

• Cahiliye zannı: Cahiliye kavramı ‘’zan’’ ile beraber şöyle zikredilmiştir: ‘’ Allah’a karşı cahiliye zannı gibi gerçek dışı zanda bulunuyorlar;…’’[1] Peki cahiliye zannı nedir? Mü’minlerin uzak durması gereken bu çeşit zan neyi barındırır? İmâm Fahreddin er-Râzî (r.aleyh) bu hususta çok yerinde bir açıklama yaparak şöyle demektedir: ‘’ Buna göre, bu zan, onların kendi kendileri, "Eğer Muhammed davasında doğru olsaydı, Allah, kâfirleri ona musallat kılmazdı" diye düşünmeleridir. Bu, fâsid bir zandır….Kaffâl şöyle demiştir: "Eğer mü'minin hak üzere olması, bu gibi şeylerin (belaların) yok olmasını gerektirseydi, hakkı kabul etmeye insanlar mecbur edilmiş olurlardı. Bu ise, "teklif" hikmetine ve ‘’sevap ile azabı hak etme’’ manalarına aykırı bir durumdur. Aksine insan, kendisinin haktan yana olduğunu ancak yanındaki deliller ve kanıtlar ile bilebilir. Zorlamaya gelince, bazen batıldan yana olan kimse, haktan yana olan kimseyi zorlar; bazen de haktan yana olan, batıldan yana olan kimseyi zorlar. İşte devleti, gücü ve üstün kuvveti ellerinde bulundurdukları için, o kimselerin hak üzere bulunduklarına istidlal etmenin caiz olamayacağını ortaya koyma hususunda bu açıklamalar kâfidir.’’[2] O halde ‘’cahiliye zannı’’ terkibi dünyada imtihanda olma hususunu inkara sevk eden bir duruş ve düşünüşü temsil etmektedir. Fert ve toplum hayatında karşılaştığımız hadiselerin imtihan boyutunu asla unutmamamız gerekmektedir. Unutmayalım ki cahiliye zannına kapı aralarsak bu durum kalplerimizi, inancımızı bozacak ve bizi helak olmaya sürükleyecektir.
• Cahiliye hükmü: Cahiliye kavramı ‘’hüküm’’ ile beraber şöyle zikredilmiştir: ‘’ Cahiliye hükmünü mü istiyorlar?...’’[3] Cahiliye hükmünden kastedilenin ne olduğu noktasında Ebû Suud Efendi (r.aleyh) şöyle demektedir: ‘’ Cahiliyeden maksat, ya cahiliye........
  

  © Milli Gazete