İbn Haldun Mukaddime’sine tarihçilere eleştiri ile başlar. Bu eleştiriler büyük oranda tarihi bilgileri hiçbir şekilde kritik etmeksizin aktarma üzerine yöneltilmektedir. İbn Haldun’un eleştirilerini sadece tarih ile sınırlandırarak okumak kanaatimizce eksik kalacaktır. Bu açıdan İbn Haldun’un değerlendirmelerini İslam dünyasının ve İslam düşüncesinin kendi dönemindeki krizini okuma ve analiz etme şeklinde düşünmek gerekir.

1332-1406 tarihleri arasında yaşamış olan İbn Haldun, 13. Yüzyılda İslam düşüncesinin krizini farkederek, bunun eleştirisini tarih üzerinden gerçekleştirmiştir. İbn Haldun’u bugün için de değerli kılan husus; kanaatimizce İslam dünyasının ve düşüncesinin içinde yaşadıkları dünyayı tarihte patinaj yaparak ve romantik bir inanç etrafında değerlendirmeleridir.

Halbuki İbn Haldun tarihçilere eleştiri getirirken, onların belirli ilkeler etrafında bir değerlendirme yapmadıklarını belirtir ve “ictimai hadiselerin tabiatı” kavramsallaştırmasını değerlendirmelerinin temel mihveri haline getirir. Yani İbn Haldun’a göre, ictimai hadiselerin bir tabiatı (ilke) bulunmakta ve ictimai hadiseler bu ilkelere göre gerçekleşmektedir. Bu bağlamda devlet, iktidar, kabile, hadariyet, bedeviyet, asabiyet gibi kavramlar etrafında........

© Milat