Existentieel journalist

Als filosoof verbaas ik me regelmatig over de vragen die mensen stellen. In The Physician, een film over de eerste huisarts ter wereld, heeft de hoofdpersoon de mogelijkheid om een vrouw in levensgevaar te redden. Hij verzamelt het levensreddende medicijn maar wordt ervan weerhouden het toe te dienen. ‘Mag dit wel van de kerk?’ is de vraag die de dorpelingen namelijk stellen, en het antwoord is ‘Nee’. De vrouw overlijdt.

Terugkijkend vanuit 2024 vinden we dit absurd: als je het leven van een jonge vrouw kunt redden met medicatie moet je dit doen. Of het van de kerk mag of niet is de verkeerde vraag. En terugkijkend kunnen we ook zien dat wat als ‘het redelijke midden’ in een maatschappij geldt geen natuurfenomeen is, maar in sociale processen ontstaat. We vinden het niet normaal en redelijk meer om door religie te laten bepalen hoe we onze gezondheidszorg vormgeven. Eerder schreef ik al dat Kant dit zou toejuichen, omdat het in dit geval ging over wat als ‘normaal’ werd geconstrueerd door religieuze leiders. Hij zag de moderne geneeskunde als een triomf van de Verlichting. Maar nu zou hij wellicht teleurgesteld zijn in het huidige Nederlandse anti-Verlichtingsdenken waar emotie belangrijker is dan feiten.

Dit anti-Verlichtingsdenken gaat gepaard met wetenschapsontkenning, of in ieder geval het negeren van wetenschap. En het resulteert in totale gekte. Want welk ander woord is gepaster om te beschrijven dat de mens al 200 jaar van het broeikaseffect weet maar in 2023 meer CO2 dan ooit uitstootte door fossiele brandstoffen te verbranden? We verbranden fossiele plantenresten waardoor CO2 van de lange koolstofkringloop in de korte koolstofkringloop wordt gebracht. Daardoor warmt het klimaat wereldwijd op. Dit resulteert in meer bosbranden, zoals in 2023 in Canada. De CO2-uitstoot van die Canadese bosbranden was groter dan de totale CO2-uitstoot van Nederland, en werd alleen geëvenaard door China (1,4 miljard inwoners), India (1,4 miljard inwoners) en de VS (333 miljoen inwoners). Bosbranden voegen CO2 toe aan de atmosfeer, maar door minder bomen wordt er ook minder CO2 opgenomen, waardoor er nog meer CO2 in de atmosfeer blijft. Daardoor warmt het klimaat nog sneller op, met als gevolg meer bosbranden, en nog snellere opwarming. En wat doet de mens? Het lijkt erop dat we dit jaar het record van 2023 van fossiele uitstoot weer gaan breken. Hoe noemen we iemand die willens en wetens diens brandende huis blust met olie? We leven in een tijdperk van totale klimaatgekte.

Anti-Verlichtingsdenken is niet alleen een kwestie van wetenschap, maar ook van welke vragen wij onszelf stellen. Zo stellen we de vraag ‘Moeten klimaatactivisten harder aangepakt worden?’ en niet ‘Hoe kunnen we gaan handelen naar de wetenschappelijke boodschap die klimaatactivisten verkondigen?’ Hierdoor creëren we een nieuwe generatie doemdenkers: jonge mensen die........

© Joop