Yılda bir kurbân keserler halk-ı âlem ‘ıyd üçün

Dem-be-dem sâat-be-sâat men senün kurbânınam / Divan Şairi Fuzulî

“Berhudar…

Bu kelime beni çocukluğuma, bilhassa bayramlara, akraba büyüklerinin merhametli sesine götürür. Eli öpülen yaşlıların dudaklarından âdeta bir mırıltı hâlinde dökülen “berhudar ol evladım” ifadesinin içinde, bir merhametin kanat çırptığını hissederdim. Dimağıma yayılan naif bir mananın ardından içimde beliren azim bir hürmet hissi… Bunun bilinçle sağlanan bir çağrışım olduğunu düşünemezsiniz… “Berhurdar ol” sözüyle bir hayır dua, bir algılayış ve iyi niyet temennisinde bulunulduğunu sezerdim; fakat ifadenin “Bu güzel davranışından dolayı hayır gör, iyiliklerden hissedar ol, devlete ve ikbale kavuş!” gibi anlamlar içerdiğini bilmezdim o zamanlar…” Turan KAR ATA Ş/ Türk Dili

“Bilinen ilk filoloğumuz yani ilk dilcimiz Kâşgarlı Mahmûd, “Ancak Oğuzlar ‘îd gününe beyrem adını vermişlerdir.” diyor. Onun metninde beyrem şeklinde ince sıralı olarak telaffuz edilen kelime ünsüz gelişmesi ile Oğuzlar tarafından bayram şeklinde telaffuz edilmiştir…Bayram kelimesi Hint-İran dilinden geçmiş “bezrem” kelimesinden türemiştir. Bezrem halk arasından gülme ve sevinme demektir. Bir yer ışıklarla ve çiçeklerle/yeşilliklerle süslendiği zaman bezrem denir. Bu kelimenin aslının ne olduğunu bilmiyorum. Çünkü ben Farsların ağzından duydum. Ancak Oğuzlar ‘îd gününe beyrem adını vermişlerdir. Bu da sevinme ve gezip dolaşma günü demektir.

Kâşgarlı Mahmûd bezrem şeklinde madde başını verdikten sonra bu kelimenin anlamını veriyor. Daha sonra kelimenin kökeninin ne olduğunu bilmediğini ve kelimeyi Farslılardan duyduğunu söylüyor. Açıklama olarak da Arapların yevm el- ‘îd = ‘îd günü ibaresine Oğuzların beyrem adını verdiklerini söylüyor. Eğer tarihî kaynaklara uyulacaksa, Kâşgarlı Mahmûd’un dedikleri bunlardır. Bu satırları tahrif etmeye veya “Ben bunu şöyle anlıyorum.” diyerek saptırmaya da kimsenin hakkı yoktur.”

Birçok toplumda sıradan günlerden farklı olarak bazı günlerin özel kabul edildiği ve kutlandığı malumunuzdur. Bu özel günlerin toplumsal hayatta başlangıç tarihi bilinmese de bayramların insanların hayatında hep var olduğu bilinir. Bayram "sevinç ve eğlence günü", "âdet halini alan sevinç ve kederdebir araya toplanma günü" anlamlarına gelen bir kelime olduğu tüm kaynakların ortak görüşü olarak karşımıza çıkyor. Günümüzde de çeşitli karnavallar, yerel ve milli bayramlar kutlanmaktadır. Bu bakımdan bayramları dini ve sosyal olarak ikiye ayırmak gerekir.

Sosyal bayramlar,........

© Habername