Şimdi de öyle mi bilmiyorum, 1960’lı yıllarda Fransa’da doktora eğitimi alan gençler, cuma günleri Paris Camii’nde buluşuyormuş.. Caminin arazi tahsisini Sultan Abdülhamit yapmış. Cami, Kuzey Afrika mimarisiyle inşa edilmiş; inşaatı 1920’li yıllarda tamamlanmış. Çinileri Kütahya’dan gitmiş. Ben Paris Camii’ni Ahmet Haşim’in kitabından öğrenmiştim. Ahmet Haşim, Bize Göre isimli kitabında Cami ve Havra yazısında anlatır.

Paris Camii cemaati içinde Avrupa kökenli Müslümanlar da varmış. Şerafettin Gölcük, ‘Rene Guenon (Abduvahid Yahya)’nın öğrencileri ve cemaati Paris Camii’nde hal ve davranışlarıyla dikkat çekiyordu’ diyor. Paris Camiinde cuma namazlarından önce Prof.Dr. Muhammed Hamidullah Fransızca vaaz verirmiş. İslam dünyasının her köşesinden gelen insanlardan oluşan camii cemaati, tam olarak ümmeti temsil ediyormuş.

Prof.Dr. Şerafettin Gölcük, Muhammed Hamidullah’ı ilk olarak Ankara İlahiyatta görmüş; haline, tavrına ve ders anlatış tarzına imrenmiş. Muhammed Hamidullah çok güzel Arapça konuşan bir Haydarabadlı Araptı. Paris’te doktora öğrencisi Müslüman gençlere fiili danışmanlık yapıyordu. Şerafettin Gölcük, ‘Paris’teki Müslüman öğrenciler onun çevresinde dayanışma ve kardeşlik havası içinde yaşıyorlardı. Vakitlerini Doğu Dilleri Yüksek Okulunun kütüphanesinde araştırma yaparak geçiriyorlardı’ diyor.

MUHAMMED HAMİDULLAH’IN AKADEMİK HAYATI

Muhammed Hamidullah, 19 Şubat 1908’de Hindistan’ın Haydarâbâd şehrinde dünyaya geldi. Ailesi köklü ilmî geleneğe sahip olup Arap müfessir ve mutasavvıfı Mahdûm Mehâimî’nin (ö. 835/1432) soyundan gelmektedir. Babası Haydarâbâd Nizamlığı başmüftülerinden Ebû Muhammed Halîlullah’tır. İlk bilgileri babasından aldıktan sonra dinî eğitimini Câmia Nizâmiyye’de tamamladı.

Osmâniye Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu ve aynı fakültede devletler hukuku alanında yüksek lisans yaptı. Türkiye’de ‘Hz.Peygamberin Savaşları’ başlığıyla yayınlanan tezini Medine’de hazırlamıştı. Mescid-i Nebevî’de kıraat âlimi Hasan b. İbrâhim eş-Şâir’in huzurunda Kur’ân-ı Kerîm’i baştan sona kadar kıraat etmiş ve bir icâzetnâme almıştır.

Muhammed Hamîdullah, Almanya’nın Bonn şehrindeki Rheinische Friedrich Wilhelms Üniversitesi’nde doktora tezini hazırladı.. Çalışmaları sırasında San‘a, Mekke, Medine, Beyrut, Şam ve Kahire kütüphanelerinde araştırma yaparken 1932 yılında İstanbul’a gitti ve Şerefettin Yaltkaya, İsmail Saib Sencer, Hellmut Ritter, Osman Reşer gibi ilim adamlarıyla görüştü. Doktorasını yaparken Paul Ernst Kahle ve Fritz Krenkow’dan faydalandı. Bu süre içerisinde aynı üniversitede Arapça ve Urduca dersleri verdi. 1933’te tezini tamamladı.

Paris’te Sorbonne Üniversitesi’ne sunacağı ilk dönem İslâm diplomasisi hakkındaki diğer bir doktora teziyle ilgili olarak Avrupa ve Kuzey Afrika kütüphanelerinde yazma eserler ve özellikle Fransız şarkiyatçısı M. Gaudefroy-Demombynes’in yanında İslâm’ın ilk dönemine ait siyasî belgeler üzerinde çalıştı. Bu tezini de verdikten sonra bir süre Henri Laoust, Louis Massignon ve William Marçais’nin Collège de France’taki derslerine katıldı.

Ardından ülkesine döndü ve 1936-1946 yılları arasında Osmâniye Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde İslâm hukuku ve devletler hukuku profesörü olarak görev yaptı; ayrıca Dinî İlimler Fakültesi’nde ders verdi.

BİR HAYMATLOS OLARAK HAMİDULAH

1946 yılında Haydarâbâd Nizamlığı’nın Birleşmiş Milletler’e üye olması için kurulan delegasyona seçilen Hamîdullah, yurt dışındayken Hindistan’ın Haydarâbâd Nizamlığı’nı işgal etmesi üzerine (1948) ülkesine dönmedi. Haydarâbâd’ın bağımsız bir devlet olarak tanınmasını sağlamak amacıyla çalışmalar yaptığı için Hindistan hükümeti de onun Haydarâbâd topraklarına girmesini yasakladı.

Hindistan ile İngiltere arasındaki suçluların iadesi anlaşmasına göre İngiltere’ye girişi engellenince, Fransa’ya yaptığı sığınma başvurusunun kabul edilmesi üzerine 1996 yılına kadar yarım asır orada vatansız (heimatlos) statüsünde yaşadı.

1954’te Paris’teki Centre National des Recherces Scientifiques’te araştırmacı olarak çalışmaya başlayan ve 1978........

© Haber7