İmam Gazali (1058-1111) ilim geleneğinde ve kültür hayatımızda yer edinmiş büyük bir İslam alimidir. Selçuklu veziri Nizamülmülk’ün daveti üzerine Bağdat’a gelip Nizamiye medresesinin yöneticiliğini yapmıştır..

“Huccetü’l-İslâm” (İslâm’ın Delili) olarak anılan büyük sûfî, kelâmcı, fakîh ve düşünür İmâm Gazzâlî’nin hayatının sonlarına doğru kaleme aldığı kapsamlı bir eser olan İhyâu Ulûmi’d-Dîn, başta tasavvuf ve ahlâk olmak üzere fıkıh, kelâm gibi ilimlere bilhassa amaçları bakımından yeni yaklaşımlar getiren önemli bir eserdir. İhyâu Ulûmi’d-Dîn, Anadolu’daki dini hayatın önemli kaynaklarındandır.

İhya’da bozulmuş bir toplumu ıslah etme, tekrar Kur'an ve Sünnet temelleri üzerine oturtma ve ona asıl İslami erdemlerini yeniden kazandırmaya çalışmıştır. Sezai Karakoç’a göre “İhya” bir diriliş programı, bir medeniyet inşa etme projesidir. Gerek ismi gerekse kısa önsözündeki açıklamalar, İmam Gazzâlî’nin İhyâü Ulûmid-Din adlı bu eseri İslâm ümmeti için bir ıslah projesi niteliğinde kaleme aldığını göstermekte, eski ve yeni ilim çevrelerinde de genellikle İḥyâʾın böyle bir iddia ile yazıldığı kabul edilmektedir. Dolayısıyla İhya için rahatlıkla Gazali’nin medeniyet grameri diyebiliriz.

İmam Gazali, İhyâü Ulûmid-Din adlı eserinin önsözünde, âhiret yolunun öncüleri olması gereken âlimlerin şeytanın aldatmasına kapılmış şekilciler olduğundan yakınır; bunların ilim kavramını yozlaştırdıklarını, ilmi siyasetçilerin taleplerine uygun olarak verilen fetvalardan veya içeriksiz kelâmî tartışmalardan ya da vâizlerin sıradan insanları etkileyen tumturaklı konuşmalarından ibaret sayarak halkı yanılttıklarını söyler. Gerçek ilimlerin ve selef-i sâlihînin takip ettiği âhiret yolunun artık unutulduğunu görerek İḥyâʾü ʿulûmi’d-dîn adını verdiği kitabı yazmanın gerekli olduğu kanaatine vardığını belirtir.

Mustafa Çağrıcı, TDV İslâm Ansiklopedisi’nin İhyâü Ulûmid-Din maddesinde (c.22; s. 10-13) şu bilgilere yer vermiştir:

Dört ciltten oluşan eserin her cildinde “kitâb”........

© Haber7